Như đã trình bày ở mục 1, cha, mẹ đều có quyền lợi, nghĩa vụ trong việc nuôi con ngay cả khi đã ly hôn. Chỉ cần bàn ai là người trực tiếp nuôi con chung sau khi ly hôn.
Thứ nhất: Ai là người trực tiếp nuôi con chung là do vợ, chồng thoả thuận. Khoản 2 Điều 81 Luật HNGĐ năm 2015, qui định: Vợ, chồng thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ, quyền của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con. Qui định này được hiểu là con chưa thành niên và không hạn chế đối với con dưới ba mươi sáu tháng tuổi. Nghĩa là sự thoả thuận của vợ chồng là yếu tố quyết định. Nhưng vấn đề đặt ra là nếu con lớn hơn bảy tuổi, mà có ý kiến ở với mẹ nhưng vợ chồng thoả thuận và thống nhất: chồng là người trực tiếp nuôi con. Trong tình huống này sự thoả thuận của cha mẹ có giá trị quyết định hay cần phải có sự can thiệp của Toà án phân định, xem xét? Tác giả sẽ có quan điểm ở phần sau của bài viết này.
Thứ hai: Nếu vợ chồng không thoả thuận được (có tranh chấp) về việc ai là người trực tiếp nuôi con chung thì do Toà án quyết định. Trong trường hợp này, Toà án căn cứ vào độ tuổi của con, nếu con dưới ba mươi sáu tháng tuổi thì Toà án phải giao con chung cho mẹ trực tiếp nuôi trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng. Nếu con trên ba mươi sáu tháng tuổi, Toà án phải căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con để quyết định giao cho vợ hoặc chồng trực tiếp nuôi.
Quyền lợi về mọi mặt của con cái là gì? Đây là yếu tố định tính, phụ thuộc vào quá trình đánh giá của Toà án. Mặc dù là yếu tố định tính nhưng Toà án cũng căn cứ vào: Việc sinh hoạt, học tập hiện tại của con, nghề nghiệp của người trực tiếp nuôi, điều kiện về chỗ ở sau khi ly hôn và một số yếu tố khác. Trường hợp nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con.
Nếu không xem xét nguyện vọng của con có vi phạm thủ tục tố tụng hay không? Theo bài viết Bàn về việc xét nguyện vọng con khi cha mẹ ly hôn của Th. S Lê Thị Mận (Giảng viên Trường ĐH Luật TP.HCM), tác giả đã đưa ra một ví dụ, theo đó, Toà án không thực hiện việc lấy lấy ý kiến để xem xét nguyện vọng một trong ba người là vi phạm thủ tục tố tụng.
Tác giả đã đặt ra vấn đề và đề xuất cách thức lấy ý kiến của con chung chưa thành niên để đánh giá nguyện của con. Thực ra, khi luận bàn vấn đề này, chúng ta cần lưu ý từ “phải” xem xét trong khoản 2 Điều 81 Luật HNGĐ, khoản 3 Điều 208 BLTTDS. Theo cá nhân tôi, Toà án phải xem xét nguyện vọng của con từ bảy tuổi trở lên trong mối liên hệ với các yếu tố khác, chỉ có ý nghĩa đối với việc Toà án xem xét, cân nhắc trước khi đưa ra quyết định là giao con chung cho vợ hoặc chồng trực tiếp nuôi; không có ý nghĩa quyết định trực tiếp đến quyết định của Toà án.
Luật sư tư vấn pháp luật hôn nhân và gia đình- Tổng đài tư vấn (24/7): 19006198
Như đã phân tích ở mục 1: Giao con cho một người trực tiếp nuôi không phải người kia mất quyền nuôi con (Chỉ là trực tiếp nuôi hay không trực tiếp nuôi mà thôi). Thực tiễn cho thấy khi lấy ý kiến con, con không trình bày là ở với ai, có lúc trình bày là muốn cha mẹ và mong muốn gia đình đoàn tụ, không muốn cha mẹ ly hôn; có những trường hợp con đã bỏ đi ở xa nên không thực hiện được, nếu lấy ý kiến con là bắt buộc thì vụ án sẽ bị trì hoãn, kéo dài không cần thiết. Trong trường hợp thuận tình ly hôn, như tác giả đã đặt ra ở phần trên, đôi khi ý kiến của con ở với cha hay mẹ không phù hợp với sự thoả thuận của cha với mẹ thì ý kiến, nguyện vọng của con có ý nghĩa gì không?
Từ lý luận và thực tiễn đã nêu, tác giả xin trao đổi với trường hợp mà Th.s Mận nêu ra trong bài viết Bàn về việc xét nguyện vọng con khi cha mẹ ly hôn rằng: Toà án huyện G, tỉnh T không vi phạm thủ tục tố tụng đối với việc không tiến hành lấy ý kiến để xem xét nguyện vọng của con. TANDTC đã có giải đáp về vấn đề này tại giải đáp số 01/GĐ-TANDTC ngày 05 tháng 01 năm 2018. “…việc không lấy được lời khai của các con không phải là căn cứ để đình chỉ hay tạm đình chỉ giải quyết vụ án dân sự. Do vậy, Tòa án giải quyết theo thủ tục chung và căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con để xem xét, quyết định người trực tiếp nuôi dưỡng con”.
Th.S Lê Thị Mận đặt vấn đề: Thủ tục lấy ý kiến của con thực hiện theo hình thức nào? Có ngoại lệ trong việc xét nguyện vọng của con không?. Đối với Toà án, khi thực hiện thủ tục này, Toà án xem là một trong những những biện pháp thu thập chứng cứ và phải tuân theo qui định của BLTTDS cụ thể như Điều 48; Điều 94; 98 Điều và một số điều luật khác. Con chưa thành niên trong vụ án HN&GĐ không đồng nhất với đương sự như qui định tại khoản 1 Điều 68 BLTTDS nên tư cách tham gia tố tụng của con không phải là nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan (Chỉ là người có quyền lợi liên quan trong vụ án gia đình nếu có tranh chấp về phần tài sản), có thể xem con chung trong vụ án ly hôn là người có quyền và lợi ích được bảo vệ. Nên thực hiện thủ tục khi làm việc với các con Thẩm phán thường có những giải pháp khác nhau và linh hoạt cho phù hợp với từng trường hợp, hoàn cảnh cụ thể. Có thể đơn cử một cách thức làm để trao đổi với Th.s Lê Thị Mận và bạn đọc: Thẩm phán đến trường cháu đang học; làm việc với người có trách nhiệm để có kế hoạch làm việc riêng với cháu. Bằng cách đóng vai một cuộc phỏng vấn vui; gọi nhóm em học sinh trong đó có học sinh mà cần biết ý kiến và nguyện vọng và phát phiếu để hỏi: Nếu giả sử rằng cha mẹ con ly hôn thì con sống với ai vì sao lại chọn sống với ba hoặc mẹ. Sau đó, Thẩm phán và lãnh đạo nhà trường tiến hành lập biên bản cho sự việc lấy ý kiến đó. Vừa đảm bảo khách quan, vừa không làm tổn thương các con.
Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:
TVQuản trị viênQuản trị viên
Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm