Quy định pháp luật về thủ tục từ chối nhận di sản thừa kế

Hỏi: Đề nghị luật sư tư vấn về thủ tục từ chối nhận di sản.

Tóm tắt yêu cầu của khách hàng: Lúc còn sống, bố tôi và anh trai của tôi không hòa hợp, hay xảy ra mâu thuẫn. Vì thế, khi lập di chúc, bố để lại toàn bộ tài sản của gồm 01 (một) căn nhà 03 tầng trên diện tích đất 60 m2 và 01 (một) sổ tiết kiệm khoảng 800.000.000 đồng cho tôi (con gái út). Nay tôi đã có gia đình riêng, kinh tế cũng ổn định. Nếu tôi lấy hết toàn bộ tài sản của bố để lại, cũng rất áy náy. Xin hỏi, tôi muốn từ chối nhận tài sản này được không? Thủ tục thực hiện như thế nào? (Lý Minh Lan - Hải Phòng)

Luật gia Bùi Thị Phượng - Phòng Tư vấn pháp luật trực tuyến của Công ty Luật TNHH Everest - trả lời:

Trước tiên, chúng tôi viện dẫn một số quy định của pháp luật có liên quan, để chị tham khảo như sau:

Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định:

- Từ chối nhận di sản: "1- Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác. 2- Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết. 3- Việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản” (Điều 620).

- Tài sản không có người nhận thừa kế: "Trường hợp không có người thừa kế theo di chúc, theo pháp luật hoặc có nhưng không được quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản thì tài sản còn lại sau khi đã thực hiện nghĩa vụ về tài sản mà không có người nhận thừa kế thuộc về Nhà nước" (Điều 622).

Như vậy, theo quy định trên, chị hoàn toàn có thể từ chối nhận di sản thừa kế mà bố chị đã để lại cho chị theo nội dung di chúc nếu: (i) Việc từ chối của chị không nhằm mục đích trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của chị đối với người khác; (ii) Việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản. Tuy nhiên, các di sản này sau khi chị từ chối có thuộc về anh trai của chị hay không còn phụ thuộc vào việc anh trai có nhận thừa kế hay không (có thể anh trai của chị từ chối nhận di sản như chị).

Luật Công chứng 2014 quy định về việc công chứng văn bản từ chối nhận di sản:

“Người thừa kế có thể yêu cầu công chứng văn bản từ chối nhận di sản. Khi yêu cầu công chứng văn bản từ chối nhận di sản, người yêu cầu công chứng phải xuất trình bản sao di chúc trong trường hợp thừa kế theo di chúc hoặc giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người yêu cầu công chứng theo pháp luật về thừa kế; giấy chứng tử hoặc giấy tờ khác chứng minh người để lại di sản đã chết” (Điều 59).

Để từ chối nhận di sản thừa kế, chị phải lập văn bản về việc từ chối nhận di sản là căn nhà và tài khoản tiết kiệm và tiến hành công chứng tại Văn phòng công chứng.

Hồ sơ công chứng bao gồm: (1) Văn bản từ chối nhận di sản thừa kế; (2) Bản sao di chúc; (3) Giấy chứng tử hoặc giấy tờ khác chứng minh người để lại di sản đã chết; (4) Giấy tờ nhân thân của người yêu cầu công chứng và một số giấy tờ khác.

Đồng thời, chị cần thông báo cho những người thừa kế khác, cơ quan công chứng hoặc Uỷ ban nhân dân cấp xã nơi mở thừa kế biết về việc từ chối nhận di sản thừa kế.

Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:

1. Bài viết trong lĩnh vực pháp luật doanh nghiệp được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
2. Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
3. Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật:1900 6198, E-mail: info@everest.net.vn.