Nghĩa vụ cấp dưỡng theo quy định pháp luật phát sinh khi những người có quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng nhưng không sống chung với nhau. Việc cấp dưỡng có thể do các bên tự thỏa thuận, tự thống nhất hoặc do bản án, quyết định của Tòa án.
Công ty Luật TNHH Everest - Tổng đài tư vấn pháp luật hôn nhân gia đình (24/7): 19006198
Theo quy định tại Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014:
"Cấp dưỡng là việc một người có nghĩa vụ đóng góp tiền hoặc tài sản khác để đáp ứng nhu cầu thiết yếu của người không sống chung với mình mà có quan hệ hôn nhân, huyết thống hoặc nuôi dưỡng trong trường hợp người đó là người chưa thành niên, người đã thành niên mà không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình hoặc người gặp khó khăn, túng thiếu theo quy định của Luật này" (Khoản 24 Điều 3).
"Nghĩa vụ cấp dưỡng được thực hiện giữa cha, mẹ và con; giữa anh, chị, em với nhau; giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu; giữa cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột; giữa vợ và chồng theo quy định của Luật này" (Khoản 1 Điều 107)
Như vậy, điều kiện chung phát sinh nghĩa vụ cấp dưỡng gồm: (1) Người cấp dưỡng và người được cấp dưỡng có quan hệ hôn nhân, huyết thống hoặc nuôi dưỡng; (2) Người được cấp dưỡng là người chưa thành niên, người đã thành niên mà không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình hoặc người gặp khó khăn, túng thiếu.
Theo đó, các trường hợp có thể yêu cầu cấp dưỡng gồm: Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con; bên nhờ mang thai hộ chậm nhận con hoặc vi phạm nghĩa vụ về nuôi dưỡng, chăm sóc con thì phải có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con; Con đã thành niên không sống chung với cha, mẹ có nghĩa vụ cấp dưỡng cho cha, mẹ trong trường hợp cha, mẹ không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình;...
Điều 116 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định về mức cấp dưỡng: "1. Mức cấp dưỡng do người có nghĩa vụ cấp dưỡng và người được cấp dưỡng hoặc người giám hộ của người đó thỏa thuận căn cứ vào thu nhập, khả năng thực tế của người có nghĩa vụ cấp dưỡng và nhu cầu thiết yếu của người được cấp dưỡng; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết. 2. Khi có lý do chính đáng, mức cấp dưỡng có thể thay đổi. Việc thay đổi mức cấp dưỡng do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết".
Mức cấp dưỡng ưu tiên do các bên tự thỏa thuận bằng văn bản hoặc bằng miệng và được ghi nhận trong bản án của Tòa án. Mức cấp dưỡng do các bên thỏa thuận căn cứ vào thu nhập, khả năng thực tế của người có nghĩa vụ cấp dưỡng và nhu cầu thiết yếu của người được cấp dưỡng; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết.
Khi có lý do chính đáng, mức cấp dưỡng có thể thay đổi. Việc thay đổi mức cấp dưỡng do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết.
Tuy nhiên, trên thực tế, rất nhiều người đã chấp nhận mức cấp dưỡng thấp hơn những nhu cầu thiết yêu của con trên thực tế, thậm chí là không yêu cầu cấp dưỡng với mong muốn có được quyền nuôi con.
Theo quy định tại Điều 117 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, việc cấp dưỡng có thể được thực hiện định kỳ hàng tháng, hàng quý, nửa năm, hàng năm hoặc một lần.
Các bên có thể thỏa thuận thay đổi phương thức cấp dưỡng, tạm ngừng cấp dưỡng trong trường hợp người có nghĩa vụ cấp dưỡng lâm vào tình trạng khó khăn về kinh tế mà không có khả năng thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết.
Cấp dưỡng theo định kỳ
Cấp dưỡng theo định kỳ là việc bên cấp dưỡng đóng góp tiền, tài sản cho bên được cấp dưỡng theo tháng, theo quý, nửa năm, hoặc hàng năm. Tuy nhiên, nếu trong quá trình thực hiện mà người có nghĩa vụ lâm vào tình trạng khó khăn về kinh tế, không có khả năng thực hiện thì các bên có thể thỏa thuận với nhau về mức cấp dưỡng hoặc tạm ngừng. Nếu không thỏa thuận được thì có thể yêu cầu tòa án giải quyết.
Cấp dưỡng một lần
Phương thức cấp dưỡng một lần là việc bên cấp dưỡng đóng góp tiền, tài sản cho bên được cấp dưỡng một lần. Phương thức này thuận tiện và có lợi cho người được cấp dưỡng so với phương thức cấp dưỡng định kì, tránh tình trạng trốn tránh nghĩa vụ. Tuy nhiên do số tiền cấp dưỡng theo phương thức này có giá trị tương đối lớn nên chỉ phù hợp khi người cấp dưỡng có điều kiện kinh tế.
Luật sư Trần Đình Thanh - Công ty Luật TNHH Everest - Tổng đài tư vấn pháp luật (24/7): 1900.6198
Việc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng sẽ khiến cho: việc chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân bị vô hiệu theo quy định tại Điều 42 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014; thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng bị vô hiệu theo quy định tại Điều 50 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014;...
Đây có thể coi là những chế tài đối với những người có hành vi trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng, cũng là để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của bên 'yếu thế' hơn trong quan hệ hôn nhân. Bởi, việc chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân và thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng phải dựa trên nguyên tắc công bằng. Việc chưa xác định được nghĩa vụ trả nợ, nghĩa vụ cấp dưỡng,... gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của vợ chồng.
Việc cấp dưỡng chỉ phát sinh khi quan hệ vợ chồng được chấm dứt là quan hệ vợ chồng hợp pháp. Có trường hợp sau khi ly hôn, việc kết hôn trước đó lại bị huỷ bằng một bản án hoặc quyết định của Toà án theo yêu cầu của vợ, chồng đã ly hôn hoặc của một người thứ ba, khi đó nghĩa vụ cấp dưỡng phải bị huỷ bỏ.
Điều 115 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định: khi ly hôn, nếu bên vợ/chồng khó khăn, túng thiếu có yêu cầu cấp dưỡng mà có lý do chính đáng, thì bên kia có nghĩa vụ cấp dưỡng theo khả năng của mình.
Trong nhiều trường hợp mỗi bên đều có cuộc sống vật chất bình thường khi ly hôn; nhưng sau đó một thời gian, một bên, do nguyên nhân gì đó khách quan hoặc chủ quan, rơi vào hoàn cảnh khó khăn thì bên khó khăn trong trường hợp này không thể yêu cầu bên kia cấp dưỡng. Nói rõ hơn, hoàn cảnh sống mà luật dựa vào đó để xác định liệu có hay không có nghĩa vụ cấp dưỡng trong một vụ ly hôn là hoàn cảnh sống được ghi nhận tại thời điểm ly hôn.
Khi đó, cấp dưỡng được coi như một biện pháp hỗ trợ cho người ly hôn tránh được những xáo trộn trong cuộc sống vật chất là hệ quả trực tiếp của sự kiện ly hôn. Nhưng, cần lưu ý rằng khác với người có quyền yêu cầu cấp dưỡng trong các trường hợp khác, người được cấp dưỡng với tư cách là vợ (chồng) ly hôn không nhất thiết phải ở trong tình trạng không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình. Chỉ cần người này rơi vào tình trạng sống sa sút đáng kể so với trước khi ly hôn và sự sa sút đó có một trong những nguyên nhân trực tiếp là việc ly hôn, thì quyền yêu cầu cấp dưỡng được xác lập.
Xem thêm:
TVQuản trị viênQuản trị viên
Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm