Nhà nước phong kiến là kiểu nhà nước thứ hai trong lịch sử xã hội loài người, ra đời từ sự tan rã của chế độ chiếm hữu nô lệ hoặc là kết quả trực tiếp từ sự tan rã của xã hội cộng sản nguyên thủy. Thực chất của nhà nước phong kiến thể hiện ở việc xây dựng bộ máy chuyên quyền của vua chúa và địa chủ phong kiến.
Cơ sở kinh tế của nhà nước phong kiến là phương thức sản xuất phong kiến mang đặc điểm của chế độ sở hữu ruộng đất của lãnh chúa và địa chủ phong kiến. Lực lượng sản xuất chủ yếu của xã hội là giai cấp nông dân.
*Nhà nước phong kiến có hai chức năng cơ bản: đối nội và đối ngoại.
Thứ nhất: Về chức năng đối nội, nhà nước phong kiến chủ yếu đảm bảo:
- Bảo vệ, củng cố và phát triển phương thức sản xuất phong kiến;
- Bắt bớ nông dân và công nhân bằng những biện pháp tàn bạo;
- Người hầu tư tưởng.
Thứ hai: Chức năng đối ngoại
- Tiến hành chiến tranh xâm lược;
- Bảo vệ đất nước.
Xem thêm: Dịch vụ luật sư riêng của Công ty Luật TNHH Everest
.png)
Các yếu tố hình thành nhà nước phong kiến
Nhà nước phong kiến là giai đoạn phát triển cao hơn nhà nước nô lệ. Do điều kiện kinh tế - xã hội khác nhau, hoàn cảnh lịch sử cụ thể khác nhau nên sự xuất hiện của các nhà nước phong kiến trên thế giới không giống nhau.
Cơ sở kinh tế của nhà nước phong kiến là quan hệ sản xuất phong kiến, đặc trưng là sở hữu của địa chủ, phong kiến về ruộng đất và bóc lột nông dân thông qua nông nghiệp và sưu tầm địa tô.
Xã hội phong kiến có cấu trúc phức tạp, trong đó có hai giai cấp cơ bản: địa chủ, phong kiến và nông dân, ngoài ra còn có các giai cấp khác như thợ thủ công, thị dân ... Giai cấp địa chủ thời phong kiến được chia thành nhiều giai cấp khác nhau theo chức tước, cấp bậc, đất đai, tài sản ...
Nông dân chiếm bộ phận đông đảo nhất trong xã hội phong kiến, nhưng đồng thời cũng là đối tượng bị áp bức, bóc lột mạnh mẽ nên trong xã hội thường xuyên xảy ra đấu tranh giai cấp. Để bảo vệ quyền lợi của mình, giai cấp phong kiến và địa tô đã dùng mọi cách, đẩy nông dân vào cảnh “đêm trường trung đại”.
Ở phương Đông, sự ra đời của các nhà nước phong kiến có nhiều điểm khác biệt, không có mốc thời gian chung cho sự ra đời của các nhà nước phong kiến ở khu vực này. Nhìn chung ở các nước này, quá trình phong kiến hoá xã hội diễn ra chậm chạp, ranh giới giữa chế độ chiếm hữu nô lệ và chế độ phong kiến không rõ ràng do không có sự khác biệt về bản chất của các phương thức sản xuất.
Các quốc gia phong kiến phương Đông chỉ mang tính chất gần đúng: dựa trên các sự kiện đánh dấu những thay đổi đáng kể ở mỗi quốc gia. Xu hướng chung ở các nước phương Đông là thời kỳ đầu chủ yếu bao gồm quan hệ sản xuất giữa nhà nước và nông dân, về sau quan hệ sản xuất dựa trên tư hữu của địa chủ, phong kiến trên nhiều vùng đất mới hình thành và phát triển mạnh mẽ.
Trong xã hội phương đông, một bộ phận nông dân có ruộng đất, tự cày cấy và nộp thuế cho nhà nước, hơn nữa, có những người nông dân không có ruộng đất phải cày cấy ruộng đất của giới chủ, phong kiến và nộp địa tô. Nhìn chung, kinh tế nông dân chỉ phụ thuộc vào địa chủ, tuy nhiên lại bị địa chủ và phong kiến bóc lột nặng nề nên mâu thuẫn xã hội cũng sâu sắc.
Giống như nhà nước nô lệ, các nhà nước phong kiến thường xuyên tiến hành các cuộc chiến tranh xâm lược và thôn tính lẫn nhau, dẫn đến sự suy tàn của một số bang và sự lớn mạnh của một số bang khác. Ở nhiều nước, quá trình tồn tại và phát triển của nhà nước phong kiến vẫn gắn liền với hệ thống quyền lực tập trung.
Ở nhiều nước khác, nhà nước phong kiến trải qua các giai đoạn phát triển khác nhau, đầu tiên là chế độ tập quyền, sau đó là chế độ tập trung quyền lực mới được thiết lập.
Ở các quốc gia này, chính sách chia ruộng đất là khởi nguồn của sự phân chia giai cấp cũng như tạo ra các lãnh chúa lớn nhỏ trong xã hội, dần dần quyền lực của các lãnh chúa được củng cố, trở thành những “con vua” địa phương không phục. lên chính quyền trung ương, dẫn đến sự chia cắt đất nước kéo dài vài thế kỷ.
Về sau, dưới tác động của nhiều nguyên nhân, tình trạng phân quyền cát cứ bị xóa bỏ dần, đất nước được thống nhất, hệ thống chính trị tập trung được thiết lập, nhưng đó cũng là thời kỳ suy tàn của nhà nước phong kiến.
Trải qua hàng nghìn năm tồn tại, quan hệ sản xuất phong kiến dần lạc hậu, mâu thuẫn xã hội gia tăng, trong xã hội dần hình thành kiểu quan hệ sản xuất mới và cơ cấu giai cấp. Hậu quả là hình thái kinh tế - xã hội phong kiến bị thay thế bằng hình thái kinh tế - xã hội tư bản chủ nghĩa, nhà nước phong kiến bị thay thế bằng nhà nước tư sản.
.jpeg)
Xem thêm: Dịch vụ luật sư riêng của Công ty Luật TNHH Everest
Do cơ sở kinh tế - xã hội khác nhau nên hình thức nhà nước phong kiến phương tây cũng khác hình thức nhà nước phong kiến phương đông.
- Về hình thức phổ biến của nhà nước phong kiến chính quyền là quân chủ
Các quốc gia phương đông đều có chế độ quân chủ tuyệt đối.
Vua là người nắm quyền lực tuyệt đối của nhà nước, là người vừa là nhà lập pháp, vừa là người tổ chức thực thi pháp luật, đồng thời vua cũng là toà án tối cao. Không có quyền hạn nào hạn chế quyền lực của nhà nước
Quan lại là tôi tớ của vua và thần dân là thần dân của các nhà nước phương Tây cũng phổ biến là một chế độ quân chủ tuyệt đối. Nhưng ở một số thị trấn, người dân thị trấn tổ chức chính quyền thị trấn theo mô hình cộng hòa vì nó có quyền tự trị từ vua, lãnh chúa hoặc nhà thờ. Các cơ quan thành phố như hội đồng thành phố, thị trưởng, v.v. được bầu bởi các công dân, thành phố có tài chính riêng, quân đội, luật pháp và tòa án.
- Về hình thức cấu trúc
Các nhà nước phong kiến như nhà nước sở hữu nô lệ đều là các hình thức nhà nước nhất thể.
Ở phương Đông, trên hết là xu hướng tập trung quyền lực với sự phục tùng tuyệt đối của các cộng đồng địa phương.
Ở phương Tây, trong quá trình tồn tại và phát triển, cơ cấu nhất thể đã có những biến dạng nhất định, đầu tiên là phân quyền, sau đó là tập trung hóa.
- Về hệ thống chính trị
Hầu hết các nhà nước phong kiến thường sử dụng biện pháp bạo lực để tổ chức và thực hiện quyền lực nhà nước.
Nhưng ở một số thị trấn ở miền Tây, sau khi giành được quyền tự chủ, các biện pháp dân chủ đã được áp dụng nhưng còn rất hạn chế.
Trên đây chúng tôi đã giới thiệu đến bạn nhưng yếu tố hình thành nhà nước phòng kiến, mong bài viết sẽ giúp ích cho bạn.
[a] Bài viết được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
[b] Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
[c] Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 024 66 527 527, E-mail: info@everest.org.vn.
TVQuản trị viênQuản trị viên
Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm