Chính sách văn hóa là gì? Nội dung chính sách văn hóa theo quy định pháp luật

Chính sách văn hóa là gì? Nội dung của chính sách văn hóa theo quy định pháp luật? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu kỹ hơn về vấn đề này qua bài viết dưới đây.

Chính sách văn hóa là gì? Nội dung của chính sách văn hóa theo quy định pháp luật

Chính sách văn hóa là gì?

Để trả lời cho câu hỏi chính sách văn hóa là gì, Chủ tịch Hồ Chí Minh - Nhà văn hóa kiệt xuất Việt Nam đã từng định nghĩa rằng:

“Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hằng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa. Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng với những nhu cầu của đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”.

Người cũng chỉ ra năm điểm quan trọng trong việc xây dựng nền văn hóa dân tộc:

“1. Xây dựng tâm lý: tinh thần độc lập tự cường;

2. Xây dựng luân lý: biết hi sinh mình, làm lợi cho quần chúng;

3. Xây dựng xã hội: mọi sự nghiệp có liên quan đến phúc lợi của nhân dân trong xã hội;

4. Xây dựng chính trị: dân quyền;

5. Xây dựng lãnh thổ”.

Như vậy có thể nói văn hóa theo nghĩa rộng nhất là tập hợp những giá trị vật chất và tinh thần mà con người tạo ra nhằm thỏa mãn những nhu cầu thiết yếu của cuộc sống. Tuy nhiên, văn hóa còn được hiểu theo nghĩa hẹp hơn là hoạt động của con người nhằm thỏa mãn nhu cầu đời sống tinh thần hoặc phong tục tập quán, tín ngưỡng, nghệ thuật, lối sống, cách sinh hoạt, tổ chức xã hội của một quốc gia, một nhóm xã hội.

Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) đã kết hợp hài hòa và xác định nghĩa rộng và nghĩa hẹp của khái niệm chính sách văn hóa là gì:

“Văn hóa ngày nay có thể coi là tổng thể những nét riêng biệt tinh thần và vật chất, trí tuệ và xúc cảm quyết định tính cách của một xã hội hay của một nhóm người trong xã hội. Văn hóa bao gồm nghệ thuật và văn chương, những lối Sống, những quyền cơ bản của con người, những hệ thống các giá trị, những tập quán và tín ngưỡng”.

Nội dung của chính sách văn hóa theo quy định pháp luật

Chính sách văn hóa là gì? Nội dung của chính sách văn hóa theo quy định pháp luật

So với nhiều nước trên thế giới, Việt Nam là một trong số ít nước đưa các chính sách kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ và môi trường vào một thể chế riêng trong hiến pháp. Điều này cho thấy sự quan tâm sâu sắc của Việt Nam đối với các vấn đề văn hóa và đưa nó vào vị trí chính đáng trong hiến pháp của nhà nước. Việt Nam là nước có truyền thống văn hiến lâu đời. Khi Nguyễn Trãi viết Bình Ngô Đại Cáo vào thế kỷ 15, ông rất tự hào về truyền thống văn hiến này:

“Như nước Đại Việt ta từ trước

Vốn xưng nền văn hiến đã lâu

Núi sông bờ côi đã chia

Phong tục Bắc Nam cũng khác

Từ Triệu, Đinh, Lý, Trần bao đời xây nền độc lập

Cùng Hán, Đường, Tống, Nguyên mỗi bên hùng cứ một phương

Tuy mạnh yếu có lúc khác nhau

Song hào kiệt thời nào cũng có"

Năm thế kỷ sau, trong “Lời kêu gọi Quốc hội vì quyền tự quyết của dân tộc Việt Nam” năm 1926, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã viết với niềm tự hào lớn về văn hóa Việt Nam: “Các bạn hãy thử nghĩ đến nước Việt Nam ngày xưa như thế nào, khi bị thực dân Pháp chiếm đóng ra sao? Đây là một quốc gia độc lập biết cách giành được sự tôn trọng của các nước láng giềng mà không ngừng coi thường chiến tranh và nghĩa vụ quân sự, trong khi sử dụng lực lượng dân quân của chính mình chỉ để bảo vệ phòng thủ của mình. Đó là một nền dân chủ, dưới lớp áo của một chế độ quân chủ tuyệt đối, vẫn được hưởng quyền tự trị của làng xã, tự do và giáo dục miễn phí ở tất cả các cấp học và đã loại trừ chế độ pháp quyền, chế độ phong kiến ​​và tăng lữ khỏi đất nước của mình. Nó là một thành phố được thành lập trên cơ sở sự hợp nhất của ngôn ngữ, tôn giáo, chủng tộc và phong tục. Xét cho cùng, theo sử liệu của Pháp, người Việt Nam đã có một nền văn hóa đạo đức cao từ xa xưa.

Nhiều người nước ngoài nếu chưa đến Việt Nam thì không hiểu tại sao một dân tộc không giàu về kinh tế lại không vươn cao mà đánh thắng giặc Nguyên hùng mạnh thời phong kiến, đánh tan giặc Pháp và ngoại xâm. Nước Mỹ hiện đại. Nhưng khi đặt chân đến Việt Nam, họ mới hiểu rằng người Việt Nam đã chiến thắng nhờ trí tuệ, truyền thống yêu nước và một nền văn hóa năm tuổi. Để minh chứng cho điều này, Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bài báo “Việt Nam dưới con mắt của người Pháp” đã dẫn lại nhận xét về Việt Nam của một người Pháp tên là Đờ Pu-vuốc-vin: “Ở đây chúng ta thấy cả một nền văn minh, mọi thứ đều được xây dựng từ lâu đời. Nghệ thuật, khoa học và thậm chí là khoa học quản trị nhà nước đã phát triển rất nhiều. Luật pháp, thời cổ, tôn giáo, văn học, tất cả đều được hoàn thiện và hài hòa với nhau, qua các thời đại, chúng được hòa hợp và hoàn thiện. Dấu vết của sự man rợ đã không còn từ lâu, những người này đã sống trong một xã hội trưởng thành và có tổ chức, trong khi người phương tây vẫn còn ở trạng thái nguyên thủy. Yêu nước, hiếu nghĩa với gia đình, thờ cúng tổ tiên, yêu chính nghĩa, trọng nghĩa, quan tâm đến khoa học, tôn trọng lời thánh, yêu nòi giống, tôn trọng pháp luật; Ghét xa hoa, không tham tiền bạc, ghét bạo lực, không sợ vất vả và hy sinh, là những đức tính được dạy trong sách thánh, được lưu giữ trong nếp cũ, chép trong luật; Xưa nay, đó cũng là những đặc điểm bản chất của người Việt Nam, được hình thành qua nhiều thế hệ, bao thế hệ luôn cố gắng rèn luyện đạo lý tôn trọng này, người Việt Nam bình thường chúng ta gặp ở đâu, ở đâu cũng vậy.

Sau khi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo, Đảng và Nhà nước ta bắt đầu phát huy truyền thống văn hóa dân tộc, xây dựng nền văn hóa mới. Ngày 3-9-1945, trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề ra 6 nhiệm vụ cấp bách, một trong số đó là công tác văn hóa: diệt giặc dốt. Tháng 11 năm 1946, Hội nghị Văn hóa toàn quốc được tổ chức tại Hà Nội. Tại Hội nghị này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn:

“Nền văn hóa mới của Việt Nam phải lấy hạnh phúc của nhân dân, của dân tộc làm cơ sở, phải học lấy những điều tốt đẹp của văn hóa nước ngoài, tạo ra nền văn hóa Việt Nam, sao cho văn hóa mới phải sửa đổi được tham nhũng, lười biếng, phù hoa, xa xỉ, phải làm cho ai cũng có lý tưởng tự chủ, độc lập”.

Về bản chất của văn hóa, Tuyên ngôn về văn hóa năm 1943 của Đảng vào thời kỳ Cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân đã xác định việc xây dựng nền văn hóa dân tộc, khoa học và đại chúng.1 Hiến pháp 1980 xác định đường lối xây dựng nền văn hóa nước ta tại Điều 37 là “xây dựng”. Số hóa mới có nội dung xã hội chủ nghĩa và tính dân tộc, với đảng và nhân dân của cương lĩnh xây dựng Đất nước quá độ lên chủ nghĩa xã hội (1991) ghi:

“Xây dựng nền văn hóa mới, tạo ra một đời sống tinh thần cao đẹp, phong phú và đa dạng, có nội dung nhân đạo, dân chủ, tiến bộ”.

Theo tinh thần của Cương lĩnh trước đây, Hiến pháp năm 1992 (trước khi sửa đổi, bổ sung năm 2001) đã quy định tại Điều 30:

“Nhà nước và xã hội bảo tồn, phát triển nền văn hóa Việt Nam: Dân tộc, hiện đại, nhân văn; kế thừa và phát huy những giá trị của nền văn hiến các dân tộc Việt Nam, tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại; phát huy mọi tài năng sáng tạo trong nhân dân”.

Ngày 25 tháng 12 năm 2001, Quốc hội khóa X đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992. Thực chất là Điều 30 Hiến pháp năm 1992. Tuy nhiên, bản Hiến pháp sửa đổi đã thay thế cụm từ thể hiện bản chất của nền văn hóa Việt Nam là “dân tộc, hiện đại, nhân văn”, với biểu hiện: “tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”. Với sự thay đổi như vậy, chúng ta thấy rõ các nhà lập pháp Việt Nam muốn nhấn mạnh đến hai đặc trưng của văn hóa Việt Nam hiện đại là “tiến bộ” và “thấm nhuần bản sắc dân tộc”. Hai đặc điểm trên của văn hóa Việt Nam hiện đại cho thấy văn hóa Việt Nam ngày nay là sự kết hợp hài hòa giữa văn hóa hiện đại, bao gồm tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại và chắt lọc, duy trì và phát triển văn hóa Việt Nam. truyền thống đẹp đẽ của văn hóa các dân tộc Việt Nam. Vì vậy, Hiến pháp quy định:

“Nhà nước và xã hội bảo tồn, phát triển các di sản văn hóa dân tộc; chăm lo công tác bảo tồn, bảo tàng, tu bổ, tôn tạo, bảo vệ và phát huy tác dụng của các di tích lịch sử, cách mạng, các di sản văn hóa, các công trình nghệ thuật, các danh lam, thắng cảnh. Nghiêm cấm các hành động xâm phạm đến các di tích lịch sử, cách mạng, các công trình nghệ thuật và danh lam, tháng cảnh."

Tiếp nối những chính sách văn hóa được thể hiện trong các bản Hiến pháp trước đây, Hiến pháp năm 2013 xác định:

“Nhà nước, xã hội chăm lo xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại (khoản 1 Điều 60). Nhà nước, xã hội phát triển văn học, nghệ thuật nhằm đáp ứng nhu cầu tinh thần đa dạng và lành mạnh của nhân dân; phát triển các phương tiện thông tin đại chúng nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin của nhân dân, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” (khoản 2 Điều 60 ).

“Nhà nước, xã hội tạo môi trường xây dựng gia đình Việt Nam ấm no, tiến bộ, hạnh phúc; xây dựng con người Việt Nam có sức khỏe, văn hóa, giàu lòng yêu nước, có tinh thần đoàn kết, ý thức làm chủ, trách nhiệm công dân” (khoản 3 Điều 60).