Dự án "Cảng hàng không Quảng Ninh": Huyện Vân Đồn bố trí thiếu đất tái định cư cho người bị thu hồi

Hộ gia đình bà Từ Thị Thắm - là những người có quyền sử dụng đất trong dự án "Cảng hàng không Quảng Ninh". Cho rằng việc bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất chưa thỏa đáng, chưa đúng quy định của pháp luật, từ năm 2017, bà Từ Thị Thắm đã nhiều lần kiến nghị, khiếu nại tới cơ quan có thẩm quyền về việc bố trí tái định cư cho 02 hộ phụ chủ trong dự án (nêu trên). Tuy nhiên, đã hơn hai năm đơn thư và nhiều lần làm việc, đối thoại với các cơ quan chức năng, hộ gia đình bà Từ Thị Thắm vẫn chưa được bồi thường thỏa đáng.

Các Luật sư của Công ty Luật TNHH Everest -  Tổng đài tư vấn pháp luật (24/7): 1900 6198

Tóm tắt vụ việc:

Hộ gia đình bà Từ Thị Thắm sinh sống ổn định từ những năm 1975 tại thôn Đồng Cậy, xã Đoàn Kết, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh đến nay. Nguồn gốc đất là do khai hoang từ những năm 1975, năm 1989 gia đình bà Từ Thị Thắm làm nhà, cả hai hộ gia đình con gái thứ hai (Tô Thị Hồng Thuyên - Nguyễn Văn Dũng) và hộ gia đình con gái thứ ba (Tô Thị Hồng Thu - Hoàng Phi Sơn) đều sinh sống ổn định cùng với gia đình bà Thắm từ những năm 2010.

Năm 2015, dự án Cảng Hàng không Quảng Ninh được triển khai, tổng diện tích đất của hộ gia đình bà Từ Thị Thắm bị thu hồi là 841m² tại thửa đất số 395 tờ Bản đồ giải phóng mặt bằng (GPMB) số 05 và thửa đất số 925 tờ Bản đồ GPMB số 4, trong đó: đất ở là 400m², đất trồng cây lâu năm là 323.5m², đất rừng sản xuất là 117.5m². Tại diện tích đất ở đã bị thu hồi của gia đình có 05 khẩu, 03 thế hệ, 03 hộ gia đình đang sinh sống ổn định tại thửa đất GPMB thôn Đồng Cậy, xã Đoàn Kết, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh.

Hộ gia đình bà Từ Thị Thắm được Nhà nước bồi thường với giá thấp hơn rất nhiều giá trị thực tế, bố trí 01 lô đất tái định cư cho hộ chính theo quy định pháp luật, nhưng không được bố trí lô đất tái định cư cho hộ phụ chủ là hộ gia đình con gái thứ hai  và hộ gia đình con gái thứ ba. Hiện tại 02 hộ phụ chủ là con gái thứ hai và thứ ba của bà Thắm rất khó khăn, không có đất để xây nhà, phải đi thuê nhà để ở.

Gia đình bà Từ Thị Thắm đã nhiều lần đề nghị, kiến nghị, khiếu nại tới Ủy ban nhân dân huyện Vân Đồn về việc giải quyết bố trí đất tái định cư cho hộ phụ chủ theo quy định của pháp luật nhưng Ủy ban nhân dân huyện Vân Đồn nêu rõ quan điểm tại Quyết định số 3116/QĐ-CT về việc giải quyết khiếu nại của bà Từ Thị Thắm, trú tại thôn Đồng Cậy, xã Đoàn Kết, huyện Vân Đồn: "không chấp nhận nội dung khiếu nại của bà Từ Thị Thắm... không bố trí 02 ô đất tái định cư cho hai con gái bà".

Không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại của Ủy ban nhân dân huyện Vân Đồn, ngày 09/09/2019, Công ty Luật TNHH Everest hỗ trợ bà Từ Thị Thắm gửi đơn khiếu nại lần 2 tới Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh.

Ngày 02/01/2019, tại buổi đối thoại với Sở Tài Nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ninh, Ủy ban nhân dân huyện Vân Đồn, Ủy ban nhân dân xã Đoàn Kết và bà Từ Thị Thắm, đại diện Công ty Luật TNHH Everest: Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ninh đồng ý "bố trí thêm 01 ô đất tái định cư cho gia đình bà Thắm". Gia đình bà Từ Thị Thắm được bố trí thêm 01 ô đất cho hộ phụ chủ, nghĩa là việc Ủy ban nhân dân huyện Vân Đồn không chấp nhận nội dung khiếu nại và không bố trí thêm ô đất tái định cư cho hộ phủ chủ là làm sai quy định của pháp luật, gây ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.

Quan điểm của Công ty Luật TNHH Everest:

Thứ nhất, hộ gia đình bà Từ Thị Thắm thuộc diện gia đình có nhiều thế hệ, nhiều cặp vợ chồng cùng chung sống trên một thửa đất ở bị thu hồi, đủ điều kiện tách thành từng hộ gia đình riêng theo quy định pháp luật, bởi:

Tại thời điểm thu hồi đất, trong sổ hộ khẩu của gia đình bà Từ Thị Thắm số 500248568 và trên thực tế thì hộ gia đình bà Từ Thị Thắm gồm: Số nhân khẩu trong hộ khẩu là 05 nhân khẩu; số nhân khẩu trực tiếp sống trên thửa đất ở là 07 nhân khẩu. Gia đình bà Từ Thị Thắm gồm 03 thế hệ sinh sống ổn định tại thửa đất GPMB thôn Đồng Cậy, xã Đoàn Kết, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh đến thời điểm thu hồi đất, cụ thể: bà Từ Thị Thắm; con gái thứ hai là Tô Thị Hồng Thuyên và chồng là anh Nguyễn Văn Dũng (đã đăng ký kết hôn vào tháng 07/2012) sinh được cháu Nguyễn Ngọc Hân; con gái thứ ba là Tô Thị Hồng Thu và chồng là anh Hoàng Phi Sơn sinh được cháu Hoàng Tuấn Phong. Như vậy, có tổng cộng 07 người gồm 03 thế hệ đang cùng chung sống trên thửa đất bị thu hồi.

Căn cứ khoản 2 Điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014: “Gia đình là tập hợp những người gắn bó với nhau do hôn nhân, quan hệ huyết thống hoặc quan hệ nuôi dưỡng, làm phát sinh các quyền và nghĩa vụ giữa họ với nhau theo quy định của Luật này”. Do đó, theo quy định của pháp luật thì hộ gia đình bà Từ Thị Thắm là một gia đình 03 thế hệ, cùng chung sống trên một thửa đất bị thu hồi.

Về việc đủ điều kiện tách thành từng hộ gia đình riêng, theo quy định tại khoản 1 Điều 27 Luật cư trú 2006, sửa đổi bổ sung năm 2013: “1. Trường hợp có cùng một chỗ ở hợp pháp được tách sổ hộ khẩu bao gồm: a) Người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ và có nhu cầu tách sổ hộ khẩu; b) Người đã nhập vào sổ hộ khẩu quy định tại khoản 3 Điều 25 và khoản 2 Điều 26 của Luật này mà được chủ hộ đồng ý cho tách sổ hộ khẩu bằng văn bản”.

Như vậy, các hộ gia đình của con gái bà Từ Thị Thắm là Tô Thị Hồng Thuyên, Tô Thị Hồng Thu sinh sống ổn định tại thôn Đồng Cậy, xã Đoàn Kết, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh có đủ điều kiện tách sổ hộ khẩu (hộ gia đình riêng).

Thứ hai, hộ gia đình bà Từ Thị Thắm đủ điều kiện để được cấp đất tái định cư cho hộ phụ chủ bởi:

Nghị định số 47/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014 về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất quy định: “Trường hợp trong hộ gia đình quy định tại Khoản 1 Điều này mà trong hộ có nhiều thế hệ, nhiều cặp vợ chồng cùng chung sống trên một thửa đất ở thu hồi nếu đủ điều kiện để tách thành từng hộ gia đình riêng theo quy định của pháp luật về cư trú hoặc có nhiều hộ gia đình có chung quyền sử dụng một (01) thửa đất ở thu hồi thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh căn cứ vào quỹ đất ở, nhà ở tái định cư và tình thực tế tại địa phương quyết định mức đất ở, nhà ở tái định cư cho từng hộ gia đình” (khoản 2 Điều 6).

Quyết định 1766/2014/QĐ-UBND ngày 13/08/2014 về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất theo Luật Đất đai 2013 trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh quy định: “Trường hợp hộ gia đình có nhiều thế hệ (nhiều cặp vợ chồng theo luật hôn nhân gia đình) cùng chung sống trên một thửa đất ở thu hồi được bồi thường, đủ điều kiện tách thành từng hộ gia đình riêng theo quy định của pháp luật về cư trú và diện tích đất ở thu hồi nhỏ hơn hoặc bằng 2,5 lần hạn mức giao đất, công nhận đất ở theo quy định của Ủy ban nhân dân tỉnh thì được bố trí 01 ô đất tái định cư” (khoản 2 Điều 18).

Mặt khác, Quyết định số 3000/2017/QĐ-UBND ngày 02/08/2017 của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh quy định: “Trường hợp hộ gia đình, cá nhân quy định tại Khoản 1 và Khoản 2 Điều này mà trong hộ có nhiều thế hệ, nhiều cặp vợ chồng cùng chung sống trên một thửa đất ở thu hồi, nếu đủ điều kiện tách thành từng hộ gia đình riêng theo quy định của pháp luật về cư trú thì việc bố trí tái định cư cho các thế hệ, các cặp vợ chồng cùng chung sống thực hiện như sau: (a) Trường hợp diện tích đất ở bị thu hồi nhỏ hơn hoặc bằng 2,5 lần hạn mức giao đất, công nhận đất ở theo quy định của Ủy ban nhân dân tỉnh thì được bố trí 01 ô đất tái định cư…” (điểm a, khoản 3, Điều 18).

Trường hợp của hộ gia đình bà Từ Thị Thắm được xác định: “hộ gia đình có nhiều thế hệ (nhiều cặp vợ chồng theo luật hôn nhân gia đình) cùng chung sống trên một thửa đất ở thu hồi được bồi thường, đủ điều kiện tách thành từng hộ gia đình riêng theo quy định của pháp luật về cư trú” thì Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh căn cứ vào quỹ đất ở, nhà ở tái định cư và tình thực tế tại địa phương quyết định mức đất ở, nhà ở tái định cư cho từng hộ gia đình.

Đối chiếu với các quy định nêu trên, hộ gia đình bà Từ Thị Thắm đủ điều kiện cấp đất tái định cư cho hộ phụ chủ: Hộ gia đình con gái thứ hai là Tô Thị Hồng Thuyên - chồng là Nguyễn Văn Dũng; con gái thứ ba là Tô Thị Hồng Thu - chồng là Hoàng Phi Sơn.

Như vậy, UBND tỉnh Quảng Ninh cùng Ban quản lý Dự án Cảng Hàng không Quảng Ninh tại xã Đoàn Kết, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh có trách nhiệm căn cứ vào quỹ đất ở, nhà ở tái định cư và tình thực tế tại địa phương quyết định mức đất ở, nhà ở tái định cho hộ phụ chủ của gia đình bà Từ Thị Thắm: Hộ gia đình con gái thứ hai là Tô Thị Hồng Thuyên - chồng là Nguyễn Văn Dũng; con gái thứ ba là Tô Thị Hồng Thu - chồng là Hoàng Phi Sơn.

Đối thoại với Sở Tài nguyên và Môi trường ngày 02/01/2020:

Công ty Luật TNHH Everest được sự ủy quyền của bà Từ Thị Thắm theo Hợp đồng ủy quyền số 02.1-2019/HĐUQ-EVER tham gia đối thoại với đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ninh, đại diện Ủy ban nhân dân huyện Vân Đồn, Ủy ban nhân dân xã Đoàn Kết ngày 02/01/2019 tại trụ sở Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ninh.

Liên quan đến nội dung đối thoại, Công ty Luật TNHH Everest giữ vững quan điểm: Hộ gia đình bà Từ Thị Thắm đủ điều kiện cấp đất tái định cư cho hộ phụ chủ: Hộ gia đình con gái thứ hai là Tô Thị Hồng Thuyên - chồng là Nguyễn Văn Dũng; con gái thứ ba là Tô Thị Hồng Thu - chồng là Hoàng Phi Sơn.

Kết luận đối thoại ngày 02/01/2020 tại trụ sở Sở tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ninh - Tổng đài tư vấn pháp luật (24/7): 1900 6198

Từ những kết quả giải quyết khiếu nại lần đầu, kết quả xác minh về nguồn gốc và phương án bồi thường của Ủy ban nhân dân huyện Vân Đồn đối với hộ gia đình bà Từ Thị Thắm, kết quả xác minh quá trình sử dụng đất của các hộ phụ chủ và các căn cứ pháp luật hiện hành, cơ quan có thẩm quyền ra kết luận đối thoại với nội dung: "Báo cáo kết quả kiểm tra, xác minh đề xuất nội dung giải quyết khiếu nại của bà Từ Thị Thắm, trú tại thôn Đồng Cậy, xã Đoàn Kết, huyện Vân Đồn. Bố trí thêm 01 ô đất tái định cư cho gia đình bà Thắm là đúng theo quy định của pháp luật. Nội dung này bà Thắm và luật sư của bà Thắm cùng nhất trí".

Theo đó, gia đình bà Từ Thị Thắm được bố trí tổng cộng là 02 ô tái định cư theo đúng quy định của pháp luật. Tại buổi đối thoại, Công ty Luật TNHH cũng bổ sung quan điểm đề nghị cơ quan có thẩm quyền: xem xét về loại đất bồi thường, bố trí tái định cư đối với gia đình bà Từ Thị Thắm là đất ở vì đất của gia đình bà Thắm hình thành trước năm 1980 và sinh sống ổn định, không tranh chấp hơn 40 năm qua.