Tranh chấp hợp đồng tín dụng phát sinh khi các bên khởi kiện yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trong quan hệ tín dụng. Các dạng tranh chấp hợp đồng tín dụng thường gặp: Tranh chấp về điều kiện có hiệu lực của hợp đồng; Tranh chấp do vi phạm nghĩa vụ trả nợ; Tranh chấp về việc áp dụng biện pháp thu hồi nợ; Tranh chấp về lãi suất,..
Bài viết được thực hiện bởi Chuyên viên pháp lý Nguyễn Thị Ngân - Công ty Luật TNHH Everest - Tổng đài tư vấn pháp luật 1900.6198
Hợp đồng tín dụng có thể bị vô hiệu trong một số trường hợp điển hình sau đây:
Vô hiệu do yếu tổ chủ thể
Hợp đồng tín dụng có đối tượng là một khoản tiền được bên cho vay giao cho bên vay sử dụng, làm phát sinh nghĩa vụ tài chính của bên vay đối với bên cho vay theo thỏa thuận khi phải trả gốc và lãi vay. Vì vậy, hợp đồng này gắn chặt với rủi ro tài chính của bên cho vay nếu không thu đủ hoặc không thu đúng hạn vốn cho vay hoặc lãi cho vay. Đồng thời, trong một số trường hợp cũng làm phát sinh rủi ro tài chính của bên vay nếu như khoản vốn vay vượt quá nhu cầu vốn của bên vay, không được sử dụng một cách hiệu quả hoặc bị thất thoát trong quá trình sử dụng vốn vay.
Vô hiệu do nguyên nhân từ đổi trọng của hợp đồng
Cho vay ngoại tệ mà khách hàng vay ngoại tệ không có đủ điều kiện được cho vay ngoại tệ theo quy định của Ngân hàng Nhà nước sẽ dẫn đến hợp đồng tín dụng bị vô hiệu.
Cho vay vàng, trước ngày 01/5/2011, các tổ chức tín dụng được cho khách hàng vay vốn bằng vàng. Tuy nhiên, theo điều 1 Thông tư số 11/2011/TT-NHNN ngày 29/4/2011 của Ngân hàng Nhà nước quy định về chấm dứt huy động và cho vay vốn bằng vàng của tổ chức tín dụng (được sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư số 24/2012/TT-NHNN ngày 23/8/2012) thì kể từ ngày 01/5/2011, việc cho vay vàng của tổ chức tín dụng đối với khách hàng là không hợp pháp.
Vô hiệu do vi phạm điều cấm khác của pháp luật
Hoạt động tín dụng bị điều chỉnh bởi rất nhiều quy định của pháp luật, do vậy việc nhận diện hợp đồng tín dụng vi phạm điều cấm của pháp luật là một vấn đề khó đối với cả tổ chức tín dụng, khách hàng và Luật sư.
Pháp luật hiện hành quy định việc vay vốn phải có mục đích và bên vay vốn phải sử dụng vốn vay đúng mục đích (khoản 1 Điều 3 và khoản 1 Điều 6 Quy chế cho vay 1627). Mục đích vay vốn được trình bày trong Đơn xin vay và Dự án đầu tư, phương án sản xuất, kinh doanh, dịch vụ hoặc phương án phục vụ đời sống do khách hàng lập và được tổ chức tín dụng thẩm định để xác định tính xác thực, tính hợp pháp của nó.
Tranh chấp do vi phạm nghĩa vụ trả nợ là một loại tranh chấp phổ biến nhất trong các tranh chấp hợp đồng tín dụng. Bản chất của tranh chấp này là việc bên khách hàng vay vốn không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ trả nợ, bao gồm nợ gốc, nợ lãi vay và trong một số ít trường hợp là việc khách hàng vay vốn trả nợ trước hạn không đúng thỏa thuận trong hợp đồng nhưng không thanh toán phí trả nợ trước hạn cho tổ chức tín dụng.
Theo quy định của pháp luật, việc thu hồi nợ vừa là quyền và cũng là nghĩa vụ của tổ chức tín dụng, đặc biệt là đối với các tổ chức tín dụng có vốn góp của Nhà nước hoặc khoản nợ đã được sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro. Pháp luật hiện nay quy định rất rộng quyền của tổ chức tín dụng được thu hồi nợ trước hạn, tổ chức tín dụng có quyền “chấm dứt việc cho vay, thu hồi nợ trước hạn khi phát hiện khách hàng cung cấp thông tin sai sự thật, vi phạm hợp đồng tín dụng” .
Trên thực tế, các tổ chức tín dụng không chỉ quy định rất nhiều trường hợp khi bên khách hàng vi phạm hợp đồng tín dụng sẽ dẫn đến quyền của tổ chức tín dụng được quyết định thu hồi nợ trước hạn, mà còn quy định cả việc khách hàng hoặc bên thế chấp vi phạm hợp đồng bảo đảm tiền vay (hợp đồng thế chấp tài sản) cũng trao cho tổ chức tín dụng quyền thu hồi nợ trước hạn. Đây chính là nguyên nhân làm phát sinh nhiều tranh chấp của khách hàng đối với các tổ chức tín dụng về việc áp dụng biện pháp thu hồi nợ.
Các tranh chấp về lãi suất trong hợp đồng tín dụng khá đa dạ trong đó những tranh chấp phổ biến là:
Tranh chấp về việc áp dụng mức lãi suất cho vay: theo đó, bên vay là cá nhân thường lập luận trong cơ sở hợp đồng tín dụng là hợp đồng vay tài sản được quy định trong BLDS 2015, nên lãi suất áp dụng không quá 150% lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố từng thời kỳ; còn các tổ chức tín dụng thì lập luận là lãi suất cho vay áp dụng theo quy định của Ngân hàng Nhà nước (khoản 2 Điều 91 Luật tổ chức tín dụng năm 2010; khoản 2 Điều 13 Quy chế cho vay 1627).
Tranh chấp về mức lãi suất quá hạn: cũng tương tự như trường hợp trên, tranh chấp của các bên cũng xuất phát từ quan điểm khác nhau về việc áp dụng theo quy định tại Bộ luật dân sự năm 2015 hay theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.
Trong thực tiễn hoạt động tín dụng thời gian gần đây, do tiếp thu những điểm tiến bộ trong hoạt động cho vay của các tổ chức tín dụng nước ngoài, các tổ chức tín dụng tại Việt Nam thường chia ra hai loại hợp đồng: hợp đồng tín dụng có cam kết và hợp đồng tín dụng không cam kết. Theo đó, đối với hợp đồng tín dụng có cam kết thì giải ngân theo hợp đồng là nghĩa vụ của tổ chức tín dụng, cho dù tổ chức tín dụng có gặp khó khăn về nguồn vốn để giải ngân hoặc bị lỗ do lãi suất khoản giải ngân thấp hơn giá vốn hay vấn đề khác, như đã hết hạn mức cho vay đối với lĩnh vực ngành nghề. Thông thường, những dự án đầu tư trung và dài hạn có sự phụ thuộc lớn vào cam kết giải ngân của tổ chức tín dụng. Việc vi phạm nghĩa vụ giải ngân của tổ chức tín dụng có thể dẫn đến cả dự án đầu tư bị thất bại và thiệt hại đối với khách hàng vay vốn là rất lớn.
TVQuản trị viênQuản trị viên
Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm