Kể từ khi trọng tài trở thành một phương thức giải quyết tranh chấp thương mại ở nước ta, các học giả nghiên cứu về trọng tài và những người làm công tác thực tiễn thường quan tâm đến những khía cạnh pháp lý giao cắt giữa trọng tài và Tòa án và có quan điểm khác nhau, thậm chí đôi khi còn có nhầm lẫn đáng tiếc trong vị trí, vai trò của 02 cơ quan này.
Hoạt động của Tòa án được xem như quy trình công khai và trọng tài là những thỏa thuận tư. Trong chừng mực nào đó, quy ước này còn thiếu cái mức độ theo đó pháp luật công điều chỉnh những diễn biến của trọng tài và những cách thức mà tòa kết hợp chặt chẽ những thực tiễn hành nghề. Trong khi công và tư – xét từ nhiều nghĩa của những từ này – từ lâu đã trộn lẫn trong Tòa án và trọng tài, sự cân bằng đã được thay đổi, cơ cấu lại lĩnh vực giải quyết tranh chấp và làm giảm sự phân biệt giữa công việc của Tòa án và những nhà dịch vụ cung cấp các giải pháp giải quyết tranh chấp khác.
Luật sư tư vấn pháp luật Công ty Luật TNHH Everest - Tổng đài tư vấn (24/7): 19006198
Một lý do để quan tâm về sự thay đổi pha trộn của công và tư trong cả hai phương thức đó là quyền lực chính trị và sự hợp pháp có tính đạo lý của Tòa án phụ thuộc vào sự phân biệt giữa những khu vực công và tư[1]. Về lý thuyết, thẩm phán là công chức nhà nước, được giao thi hành pháp luật của Nhà nước thông qua quá trình ra quyết định, bản án; trọng tài viên là người sáng tạo các thỏa thuận, có nghĩa vụ thực hiện dự định của các bên đương sự. Sự phân biệt được cho là tôn trọng hiến định và tối ưu hóa phúc lợi, tạo điều kiện cho sự thực thi các quyền công cộng và bảo vệ sự tự quản của các mối quan hệ hợp đồng.
Cho đến nay thì hai phương thức hành nghề – xét xử và trọng tài – được gọi là những sự lựa chọn có thể thay thế trong một tình huống giải quyết tranh chấp. Cái ranh giới của sự pha trộn đó có khi gây ra sự nhầm lẫn và cũng cần được nhìn nhận rõ nét hơn cả về lý luận cũng như thực tiễn.
Dịch vụ tư vấn pháp luật Công ty Luật TNHH Everest - Tổng đài tư vấn (24/7): 19006198
Tòa án tư pháp và hội đồng trọng tài thường được nhìn nhận thuộc về hai thế giới khác nhau. Sự so sánh giữa hai thiết chế này trong nghiên cứu khoa học và thực tiễn pháp luật như là những phương thức tương phản trong việc giải quyết tranh chấp, thì ít khi được nhắc tới. Sự thật là những thiết chế này hoàn toàn độc lập với nhau. Khi có tranh chấp, các bên đương sự phải có sự lựa chọn hoặc là phương thức này hoặc là phương thức kia để giải quyết tranh chấp của mình. Tuy nhiên, cũng có những điểm hội tụ giữa hai thiết chế, ví dụ, đó là trong trường hợp sự vô hiệu của phán quyết trọng tài khi mà một bên tranh chấp không thỏa mãn với phán quyết và yêu cầu Tòa án xem xét tính hợp pháp của thủ tục trọng tài dựa trên những cơ sở pháp lý chặt chẽ của các quy định tố tụng dân sự hoặc luật trọng tài. Đó chính là ví dụ rõ ràng nhất của việc phân biệt thẩm quyền giữa Tòa án và trọng tài.
Nhà nước là quyền lực quá lớn để quyết định những giao dịch dân sự, thương mại. Để quyết định những bất đồng, tranh chấp dân sự, thương mại của cá nhân hoặc tổ chức, việc sử dụng quyền lực công của Nhà nước vừa tốn kém thời gian, tiền của, lại không phù hợp với tính chất của giao dịch dân sự, thương mại. Vì thế, người ta mới sử dụng đến một giải pháp thay thế đó là trọng tài vì nó tiện lợi hơn. Trọng tài phục vụ giá trị cơ bản của sự hợp tác, tự quản và làm giảm gánh nặng của quyền lực nhà nước. Tự do thỏa thuận và hợp tác là những quyền dân sự cơ bản của công dân ở bất cứ đất nước nào. Khi các bên rơi vào bất đồng, tranh chấp, họ có quyền tự do thỏa thuận thế nào là công bằng cho họ. Khi họ muốn hợp tác, thỏa thuận, thì mong muốn giữa họ là công bằng, hiệu quả và tự giải quyết vấn đề riêng của họ. Họ có quyền sử dụng nguồn quyền lực ràng buộc họ và chọn người phân giải và trao cho họ quyền quyết định. Đó là mục đích và giới hạn để Nhà nước xác định để can thiệp hay không can thiệp vào các hoạt động của trọng tài. Nếu mục đích, ý chí tự do thỏa thuận hợp đồng của các bên đạt được và giới hạn đó không bị vượt qua thì Nhà nước cần tạo mọi điều kiện hỗ trợ để giúp thỏa thuận đó đi tới thành công. Ngược lại, nếu trọng tài viên không tuân thủ thỏa thuận, đi ngược lại lợi ích và ý chí của các bên cũng như khi không tuân thủ giới hạn công bằng, khách quan mà pháp luật đặt ra thì Tòa án phải can thiệp để đạt được ý chí của các bên đương sự liên quan. Khi trọng tài viên không áp dụng đúng pháp luật thì Tòa án tư pháp cần phải xem xét lại để bảo đảm công lý và lợi ích cho các bên có tranh chấp.
Sự giống nhau duy nhất và về hình thức đó là Tòa án và trọng tài đều là phương thức giải quyết tranh chấp thương mại và tranh chấp khác theo pháp luật quy định. Thẩm phán và trọng tài viên đều là những người vận dụng pháp luật giúp các bên giải quyết các vấn đề tranh chấp của họ theo thẩm quyền. Họ đều dựa vào trình bày quan điểm, chứng cứ của các bên có liên quan và vận dụng pháp luật để giải quyết các vụ việc tranh chấp. Tuy nhiên, có rất nhiều điểm khác nhau giữa họ xét về vai trò, vị trí, tiêu chuẩn, công việc mà họ làm và trình tự thủ tục mà họ tiến hành để giải quyết tranh chấp theo thẩm quyền.
Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:
TVQuản trị viênQuản trị viên
Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm