Thu hồi đất tại Cát Hải (Dự án Deep C III): Chủ tịch thành phố Hải Phòng chỉ đạo 'khẩn trương rà soát', Dân tin tưởng chờ đợi?

Công ty Luật TNHH Everest hỗ trợ pháp lý cho một số hộ gia đình, cá nhân tại huyện Cát Hải (Hải Phòng) yêu cầu Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải thực hiện bồi thường, hỗ trợ thu hồi đất nông nghiệp cho Dự án Deep C III minh bạch, công bằng, đúng pháp luật.

• Thu hồi đất tại Cát Hải (Dự án Deep C III): ‘Phát canh thu tô’, ‘cố ý làm trái’, ‘mờ mờ – ảo ảo’…và ‘dân tay trắng’.

- Chủ tịch thành phố Hải Phòng chỉ đạo 'khẩn trương rà soát' thủ tục cưỡng chế thu hồi đất, giải quyết khiếu nại.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng Nguyễn Văn Tùng vào ngày 27/04/2019 đã trực tiếp về Thị trấn Cát Hải, huyện Cát Hải, gặp gỡ một số nông dân bị thu hồi đất, trong đó có hộ gia đình ông Nguyễn Đức Khoát (Tổ dân phố Lương Năng, thị trấn Cát Hải) cho “Dự án xây dựng và kinh doanh cơ sở hạ tầng khu công nghiệp cảng cửa ngõ Quốc tế Hải Phòng do Công ty cổ phần khu công nghiệp Đình Vũ làm chủ đầu tư” tại huyện Cát Hải, thành phố Hải Phòng (gọi tắt là Dự án Deep C III).

Ông Nguyễn Đức Khoát đã trình bày nguyện vọng với Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng Nguyễn Văn Tùng về những khó khăn của ‘người nông dân mất đất’:

• Nhiều hộ gia đình, cá nhân tại thị trấn Cát Hải, trong đó có hộ gia đình ông Nguyễn Đức Khoát đã 30 năm gắn bó với nghề nuôi trồng thủy sản. Họ phải đổ bao mồ hôi, công sức, tiền, để khai hoang, cải tạo, bảo vệ để có đầm hồ nuôi trồng thủy sản như hiện nay. Nghề nuôi trồng thủy sản cũng giúp người nông dân huyện Cát Hải có cuộc sống sung túc trong hàng chục năm qua. Thế nhưng, khi Nhà nước thu hồi đất để thực hiện Dự án Deep C III, nhiều hộ gia đình, cá nhân tại thị trấn Cát Hải bị thu hồi hết đầm nuôi trồng thủy sản chỉ được đền bù với giá rẻ mạt. Người nông dân lâm vào cảnh trắng tay, mất đất, mất nghề, không còn nguồn mưu sinh, nguy cơ rơi vào cảnh bần cùng, khổ cực.
• Trong khi đó, đất tại Deep C (I, II, III) đang được một số đơn vị công khai rao 'bán' mức 5.000.000 đồng/m². Ông Nguyễn Đức Khoát cho rằng, đối chiếu với quy định của pháp luật đất đai, mức bồi thường về đất và hỗ trợ việc làm khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp nuôi trồng thủy sản trong trường hợp này đúng ra phải là 288.000 đồng/m², những người bị thu hồi đất chỉ được Nhà nước bồi thường 9.800 đồng/m² - ‘không bằng một mớ rau muống’.
• Người dân huyện Cát Hải nói chung đều ủng hộ thành phố Hải Phòng thực hiện công nghiệp hóa - hiện đại hóa’, thu hút đầu tư, tiếp nhận kỹ thuật và công nghệ tiên tiến trong nước và nước ngoài, tác động tích cực đến quá trình xây dựng và phát triển hạ tầng, hình thành khu công nghiệp - đô thị - dịch vụ để thành phố Hải Phòng ngày càng phát triển, nhưng không thể ‘Doanh nghiệp thu lợi ngàn tỷ’ còn ‘Nông dân trắng tay'.

Những ‘nông dân không đất’ ở Cát Hải (Hải Phòng) phản ánh với Đài truyền hình Việt Nam (VTV). Tổng đài tư vấn pháp luật (24/7): 1900 6198

Trước đó vào ngày 26/04/2019, sau khi có khiếu nại của nhóm 03 hộ nông dân gồm: ông Nguyễn Đức Khoát, ông Nguyễn Đức Nhuần, bà Ninh Thị Khanh, Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng đã có Công văn số 2336/UBND-DC3 về việc “Cưỡng chế thực hiện các quyết định thu hồi đất đối với các hộ gia đình, cá nhân thực hiện Dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh cơ sở hạ tầng Khu công nghiệp cảng cửa ngõ quốc tế Hải Phòng tại thị trấn Cát Hải, xã Đồng Bài, huyện Cát Hải".

Tại Công văn số 2336/UBND-DC3, Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng có ý kiến chỉ đạo:

• Giao Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải: Tạm dừng việc thực hiện các quyết định cưỡng chế thực hiện các quyết định thu hồi đất của các hộ gia đình, cá nhân thực hiện Dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh cơ sở hạ tầng Khu công nghiệp Cảng cửa ngõ quốc tế Hải Phòng tại thị trấn Cát Hải, xã Đồng Bài, huyện Cát Hải, thành phố Hải Phòng.
• Giao Ban quản lý Khu kinh tế Hải Phòng, Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Hải Phòng: Khẩn trương rà soát lại các thủ tục có liên quan Dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh cơ sở hạ tầng Khu công nghiệp cảng cửa ngõ quốc tế Hải Phòng tại thị trấn Cát Hải, xã Đồng Bài, huyện Cát Hải, báo cáo Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng.
• Giao Thanh tra thành phố Hải Phòng: Khẩn trương rà soát lại trình tự thủ tục cưỡng chế thu hồi đất và giải quyết khiếu nại của Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải đối với các hộ dân thuộc phạm vi thu hồi đất của Dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh cơ sở hạ tầng Khu công nghiệp cảng cửa ngõ quốc tế Hải Phòng tại thị trấn Cát Hải, xã Đồng Bài, huyện Cát Hải.

Việc một Chủ tịch Ủy ban nhân dân của thành phố trực thuộc Trung ương như Thành phố Hải Phòng đến tận nhà người bị thu hồi đất để tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng và lý do người dân khiếu kiện là rất hiếm tại Việt Nam hiện nay, cho thấy mức độ nghiêm trọng của vụ việc. Đồng thời, với thông tin thành phố Hải Phòng đã chính thức ‘rà soát lại trình tự thủ tục cưỡng chế thu hồi đất và giải quyết khiếu nại của Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải đối với các hộ gia đình, cá nhân thuộc phạm vi thu hồi đất của Dự án DEEP C III’, nhiều người bị thu hồi đất đang khiếu kiện đã tin tưởng: thành phố Hải Phòng sẽ có giải pháp phù hợp với pháp luật đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của những 'nông dân mất đất'. Tuy nhiên, năm 2019 đã hết, người 'nông dân mất đất' chưa nhận được ‘tin vui’ từ thành phố Hải Phòng.

- Bồi thường về đất, hỗ trợ hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề, tìm kiếm việc làm và khiếu kiện của người 'Nông dân mất đất’.

Các hộ dân khiếu kiện các quyết định hành chính thu hồi đất và quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất của Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải sinh sống và trực tiếp sản xuất nông nghiệp - nuôi trồng thủy sản từ khoảng năm 1985 đến 1989 (trước khi Luật Đất đai năm 1993 có hiệu lực). Trong đó, (i) nhóm các hộ gia đình: ông Nguyễn Đức Khoát, ông Nguyễn Đức Nhuần, bà Ninh Thị Khanh sử dụng đất tại Đầm Lương Năng; (ii) nhóm các hộ gia đình: ông Đoàn Hữu Bốn, ông Đoàn Hữu Triệu, ông Đoàn Hữu Kỳ, ông Trần Đức Vệ, ông Nguyễn Văn Thực, ông Nguyễn Văn Sàng sử dụng đất tại Đầm Trưng Phát, (iii) nhóm các hộ gia đình: ông Nguyễn Đức Thỉnh, ông Nguyễn Đức Thịnh, ông Nguyễn Văn Trọng sử dụng đất tại Công an (Thị trấn Cát Hải)… Từ thời điểm đó đến nay, các hộ dân sử dụng đất ổn định, không có tranh chấp.

Trong các năm 2017, 2018, 2019, Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải ban hành các quyết định thu hồi đất và phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất để thực hiện “Dự án xây dựng và kinh doanh cơ sở hạ tầng Khu công nghiệp cảng cửa ngõ quốc tế Hải Phòng (giai đoạn 1) do Công ty cổ phần Khu công nghiệp Đình Vũ làm chủ đầu tư” (Dự án Deep C III). Khu công nghiệp DEEP C III có quy mô diện tích 520 hecta, giá trị Dự án khoảng 260 triệu USD (5.400 tỷ đồng).

Trong quá trình Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải triển khai và thực hiện thu hồi đất để thực hiện Dự án Deep C III, đã nhiều lần người bị thu hồi đất đề nghị Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải công khai thông tin liên quan, tổ chức đối thoại và trả lời bằng văn bản về Dự án Deep C III, nhưng không được đáp ứng. Thông báo thu hồi đất từ cơ quan có thẩm quyền đều mập mờ, không rõ ràng.

Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải sau đó xác định: nuôi trồng thủy sản của các hộ dân bị thu hồi thuộc trường hợp “đất được Nhà nước cho thuê trả tiền thuê đất hàng năm” -  Điểm c Khoản 1 Điều 76 Luật đất đai năm 2013. Do đó, trong các quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất của Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải, thể hiện: người sử dụng đất bị thu hồi đất không được bồi thường về đất, mà chỉ được "bồi thường chi phí đầu tư vào đất còn lại" khi Nhà nước thu hồi đất - mức 20% giá đất; không được hỗ trợ hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề, tìm kiếm việc làm.

Các Luật sư Công ty Luật TNHH Everest - Tổng đài tư vấn pháp luật (24/7): 1900 6198

- Quan điểm của Công ty Luật TNHH Everest bảo vệ quyền lợi cho người bị thu hồi đất không được bồi thường, hỗ trợ đúng quy định:

Một là, Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải đã có nhưng sai phạm nghiêm trọng trong quản lý đất đai giai đoạn từ khoảng năm 1993 đến năm 1996:

Huyện Cát Hải có lẽ là địa phương duy nhất trong cả nước không giao đất nông nghiệp theo Nghị định số 64-CP năm 1993 (“giao đất nông nghiệp cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng ổn định lâu dài vào mục đích sản xuất nông nghiệp”).

Thời kỳ này, Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải đã áp dụng sai các quy định của Luật Đất đai năm 1993, Nghị định số 64/CP của Chính phủ ngày 27/09/1993 về việc “ban hành quy định về việc giao đất nông nghiệp cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng ổn định lâu dài vào mục đích sản xuất nông nghiệp” và Quyết định số 03/QĐ-UB của Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng ngày 04/01/1994 về việc “ban hành bản quy định về việc giao đất nông nghiệp cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng ổn định, lâu dài vào mục đích sản xuất nông nghiệp”.

Cụ thể: Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải đã không giao toàn bộ đất nông nghiệp cho hộ gia đình, cá nhân sản xuất nông nghiệp để sử dụng ổn định lâu dài vào mục đích sản xuất nông nghiệp, mà giữ lại toàn bộ đất nông nghiệp nuôi trồng thủy sản (các đầm, hồ) - trái với quy định của: Luật Đất đai năm 1993 “… thời hạn giao đất sử dụng ổn định lâu dài... nuôi trồng thuỷ sản là 20 năm” (Điều 20), Nghị định số 64-CP “… toàn bộ đất nông nghiệp đang được sử dụng thì giao hết cho hộ gia đình, cá nhân sản xuất nông nghiệp”, Quyết định 03/QĐ-UB: “đất nông nghiệp giao cho hộ gia đình cá nhân sử dụng vào mục đích sản xuất nông nghiệp bao gồm… đất có mặt nước nuôi trồng thủy sản”.

Trên thực tế, tại thời điểm này, Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải chỉ tiến hành giao đất làm muối, đất trồng cây hàng năm, đất trồng cây lâu năm, mà không thực hiện giao đất nuôi trồng thủy sản - một loại đất nông nghiệp cho các hộ gia đình, cá nhân.

Các sai phạm trong quản lý đất đai của chính quyền Cát Hải các thời kỳ trước (trong giai đoan từ năm 1993 đến năm 1996) đã không được chính quyền Cát Hải nhiệm kỳ kế tiếp điều chỉnh. Hậu quả, các thửa đất nông nghiệp - nuôi trồng thủy sản - bị Nhà nước thu hồi thực hiện Dự án Deep C III đã bị xác định sai nguồn gốc; người sử dụng đất trực tiếp sản xuất nông nghiệp - nuôi trồng thủy sản trực tiếp - bị xác định là người ‘thuê lại đất’ của ‘cá nhân thuê đất’.

Hai là, các hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp - nuôi trồng thủy sản - bị thu hồi đất thực hiện Dự án Deep CIII đủ điều kiện được bồi thường về đất và hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm.

Đối chiếu với các quy định của Luật Đất đai năm 2013, thì thấy rằng: tuy không được Nhà nước (Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải) giao đất nông nghiệp - nuôi trồng thủy sản - vào thời điểm sau năm 1993, nhưng căn cứ nguồn gốc và quá trình sử dụng đất của người bị thu hồi đất (hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp) đã: (i) trực tiếp sản xuất nông nghiệp, (ii) sử dụng đất trước ngày 01/07/2004, như vậy họ được xác định là “người sử dụng đất”, đồng thời đất bị thu hồi đạt đủ các điều kiện quy định tại Khoản 2 Điều 77 Luật đất đai năm 2013 - được bồi thường về đất.

Ngoài bồi thường về đất, người khởi kiện (các hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp) đủ điều kiện để được hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất, hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm và hỗ trợ khác theo quy định tại Khoản 1 Điều 83 Luật Đất đai năm 2013. Việc người bị thu hồi đất không được hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm như các quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất của Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải là không phù hợp với pháp luật đất đai và 'lẽ công bằng'.

Ba là, dấu hỏi về các “hợp đồng thuê cơ sở mặt nước nuôi trồng thủy sản” (không phải là “hợp đồng thuê đất”).

Câu hỏi đặt ra: tại sao trong hồ sơ vụ việc lại có các “hợp đồng thuê cơ sở mặt nước nuôi trồng thủy sản”,  mà không phải là “hợp đồng thuê đất”?

Pháp luật đất đai qua các thời kỳ đều phân biệt rõ khái niệm đất “đất nông nghiệp - nuôi trồng thủy sản” với “mặt nước”, “đất có mặt nước”, “mặt nước nội địa”, “mặt nước ven biển”. Trước hết phải khẳng định lại rằng, “đất nuôi trồng thủy sản” là một loại đất nông nghiệp. Luật Đất đai năm 1993 quy định rõ “… thời hạn giao đất sử dụng ổn định lâu dài... nuôi trồng thuỷ sản là 20 năm”, Nghị định số 64-CP quy định “… toàn bộ đất nông nghiệp đang được sử dụng thì giao hết cho hộ gia đình, cá nhân sản xuất nông nghiệp” (phân tích trên).

Nghĩa là, Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải và Ủy ban nhân dân các xã, thị trấn thuộc huyện Cát Hải, không căn cứ pháp luật để cho thuê các thửa đất "nuôi trồng thủy sản". Có thể từ nguyên do này, khi rà soát lại vào khoảng những năm 2005-2006, chính quyền huyện Cát Hải đã 'lấp' thiếu sót này bằng cách: thay vì ký với các hộ gia đình, cá nhân nuôi trồng thủy sản "hợp đồng thuê đất", thì chuyển thành “hợp đồng thuê cơ sở mặt nước nuôi trồng thủy sản”. Ông Hoàng Trung Cường - Phó chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải đã xác nhận: “cơ sở mặt nước nuôi trồng thủy sản” khác với “đất nuôi trồng thủy sản”. Nghĩa là: “Hợp đồng thuê cơ sở mặt nước nuôi trồng thủy sản” - không phải là “hợp đồng thuê đất”. Thế nhưng, Ủy ban nhân dân huyện Cát Hải trong quá trình giải quyết vụ việc vẫn tiếp tục giữ quan điểm: “đất nuôi trồng thủy sản” của các hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi để thực hiện Dự án DEEP C III “đất được Nhà nước cho thuê trả tiền thuê đất hàng năm”  - hoàn toàn phi lý.

• Thu hồi đất tại Cát Hải (Dự án DEEP C III): Những người nông dân ‘không đất’ (phóng sự của VTV)
• Thu hồi đất tại Cát Hải (Dự án Deep C III): ‘người cày không ruộng’, vì sao?

• Thu hồi đất tại Cát Hải (Dự án Deep C III): Không có ‘hợp đồng thuê đất’, chỉ có ‘hợp đồng thuê cơ sở mặt nước’

- Khuyến nghị của Công ty Luật Everest:

1. Bài viết nêu trên được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
2. Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
3. Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198, E-mail: info@everest.org.vn.