Khiếu nại hành chính - Những vấn đề cơ bản cần lưu ý

Trong thực tế thời gian qua, chủ yếu quyết định hành chính là đối tượng thường bị khiếu nại hoặc khởi kiện, còn hành vi hành chính thì ít bị khiếu nại, khởi kiện hơn. Một trong những lý do là pháp luật hiện hành chưa có quy định rõ ràng nên việc xác định về hành vi hành chính còn lúng túng, dù Luật Khiếu nại và Luật Tố tụng hành chính đều đưa ra khái niệm về hành vi hành chính.

1. Định nghĩa khiếu nại hành chính

Khiếu nại hành chính là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

Khiếu nại hành chính là quyền cơ bản của công dân ở mọi nhà nước, thể hiện ý chí của công dân mong muốn nhà nước xem xét lại những quyết định mà công dân không đồng ý, cho là trái pháp luật hoặc không hợp lý. Khiếu nại hành chính không chỉ là quyền mà còn là phương thức căn bản để mỗi người tự bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi bị xâm phạm bởi các cơ quan nhà nước.

Khiếu nại hành chính được điều chỉnh trong phạm vi quản lý hành chính nhà nước, khiếu nại và giải quyết khiếu nại đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước; khiếu nại và giải quyết khiếu nại quyết định kỷ luật cán bộ, công chức; tiếp công dân; quản lý và giám sát công tác giải quyết khiếu nại.

Bài viết được thực hiện bởi: Ls Nguyễn Bích Phượng – Công ty Luật TNHH Everest – Tổng đài tư vấn (24/7): 1900 6198

2. Sự khác biệt giữa khiếu nại hành chính và khởi kiện hành chính

Khiếu nại hành chính và khởi kiện hành chính khác nhau ở cơ quan có thẩm quyền xử lý. Cụ thể:

Khiếu nại hành chính là việc các công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hay của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính đó. Thông thường, cá nhân, cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại là đơn vị hành chính nhà nước.

Trong khi đó khởi kiện hành chính là việc cá nhân, cơ quan, tổ chức khởi kiện về quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại, danh sách cử tri ra tòa án có thẩm quyền giải quyết.

Ngoài ra phạm vi xử lý của khởi kiện hành chính cũng rộng hơn khiếu nại hành chính, bao gồm cả các quyết định giải quyết khiếu nại trong trường hợp các cá nhân, tổ chức cảm thấy quyết định giải quyết khiếu nại là không thỏa đáng thì có thể khởi kiện vụ án ra tòa.

3. Đối tượng, chủ thể của khiếu nại hành chính

Đối tượng của khiếu nại hành chính

Cá nhân, tổ chức có quyền khiếu nại các đối tượng sau đây khi có căn cứ cho rằng các đối tượng đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình, bao gồm: quyết định hành chính, hành vi hành chính và quyết định kỷ luật cán bộ công chức.

Quyết định hành chính là văn bản do cơ quan hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước ban hành để quyết định về một vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước được áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể.

Hành vi hành chính là hành vi của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước thực hiện hoặc không thực hiện nhiệm vụ, công vụ theo quy định của pháp luật.

Quyết định kỷ luật là quyết định bằng văn bản của người đứng đầu cơ quan, tổ chức để áp dụng một trong các hình thức kỷ luật đối với cán bộ, công chức thuộc quyền quản lý của mình theo quy định.

Chủ thể của khiếu nại hành chính

Cá nhân bao gồm người khiếu nại, người bị khiếu nại, người giải quyết khiếu nại, người có quyền, nghĩa vụ liên quan.

Tổ chức bao gồm các cơ quan, tổ chức có quyền khiếu nại.

4. Hình thức, thủ tục khiếu nại hành chính

Hình thức khiếu nại hành chính có thể được thực hiện theo hai cách là viết đơn hoặc khiếu nại trực tiếp.

Khiếu nại hành chính bằng hình thức văn bản

Về hình thức khiếu nại hành chính trực tiếp

Người khiếu nại trực tiếp đến trụ sở tiếp công dân, các cơ quan có thẩm quyền, tại đó các cán bộ, công chức sẽ tiếp nhận, hướng dẫn người khiếu nại làm đơn hoặc ghi lại lời trình bày khiếu nại của người khiếu nại bằng văn bản và yêu cầu người khiếu nại ký hoặc điểm chỉ xác nhận.

Trường hợp có nhiều người khiếu nại về cùng một nội dung

Nếu lựa chọn khiếu nại hành chính trực tiếp thì cơ quan có thẩm quyền tổ chức tiếp nhận và hướng dẫn người khiếu nại cử đại diện để trình bày nội dung khiếu nại; người tiếp nhận khiếu nại ghi nhận nội dung khiếu nại.

Nếu lựa chọn khiếu nại hành chính bằng đơn thì đơn phải có chữ ký của những người khiếu nại và phải cử đại diện để trình bày khi có yêu cầu của người giải quyết khiếu nại.

Luật sư tư vấn pháp luật Công ty Luật TNHH Everest - Tổng đài tư vấn (24/7): 1900 6198

5. Trình tự giải quyết khiếu nại hành chính

Kể từ ngày nhận được khiếu nại thuộc thẩm quyền giải quyết của mình, người có thẩm quyền phải thụ lý giải quyết và thông báo về việc thụ lý giải quyết trong thời hạn 10 ngày làm việc.  Sau khi thụ lý, trong thời hạn 30 ngày (đối với vụ việc phức tạm không quá 45 ngày) kể từ ngày thụ lý, người có thẩm quyền phải giải quyết khiếu nại cho người khiếu nại.

Trường hợp không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu thì người khiếu nại có quyền khiếu nại lần hai đến cấp trên trực tiếp của người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu. Thời hạn giải quyết khiếu nại lần hai không quá 45 ngày (60 ngày đối với vùng sau, vùng xa và 70 ngày đối với những vụ việc phức tạp) kể từ ngày thụ lý.

Lưu ý: Không có khiếu nại hành chính lần ba

6. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính

Khiếu nại lần đầu

Thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính lần đầu là những chủ thể trực tiếp ban hành ra các quyết định hành chính, hành vi hành chính lần đầu đó

Khiếu nại lần hai

Trường hợp người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu hoặc quá thời hạn quy định mà khiếu nại không được giải quyết thì có quyền khiếu nại lần hai đến Thủ trưởng cấp trên trực tiếp của người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu.

7. Thời hiệu khiếu nại hành chính

Thời hiệu khiếu nại hành chính việc giải quyết bồi thường, xem xét trách nhiệm hoàn trả trong hoạt động quản lý hành chính và thi hành án dân sự là 90 ngày, kể từ ngày nhận được quyết định hành chính hoặc biết được quyết định hành chính, hành vi hành chính.

Trường hợp người khiếu nại không thực hiện được quyền khiếu nại theo đúng thời hiệu vì ốm đau, thiên tai, dịch họa, đi công tác, học tập ở nơi xa hoặc vì những trở ngại khách quan khác mà có giấy tờ hợp lệ làm căn cứ để chứng minh, thì thời gian có trở ngại đó không tính vào thời hiệu khiếu nại.

8. Thi hành quyết định giải quyết khiếu nại hành chính

Việc quy định thi hành quyết định giải quyết khiếu nại hành chính là nhằm đảm bảo các quyết định giải quyết khiếu nại được thực hiện nghiêm chỉnh

Trách nhiệm của người giải quyết khiếu nại hành chính trong việc thi hành quyết định

Người giải quyết khiếu nại hành chính trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm chỉ đạo cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc quyền quản lý tổ chức thi hành quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật

Trường hợp cần thiết, yêu cầu cơ quan chức năng có biện pháp để bảo đảm việc thi hành các quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật; tổ chức thi hành hoặc chủ trì, phối hợp với tổ chức, cơ quan thực hiện biện pháp khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp của người khiếu nại; kiến nghị cơ quan, tổ chức khác giải quyết những vấn đề liên quan đến việc thi hành quyết định giải quyết khiếu nại hành chính.

Trách nhiệm của người khiếu nại hành chính, người có quyền, nghĩa vụ liên quan

Cộng tác với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong việc khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp của mình đã bị quyết định hành chính, hành vi hành chính trái pháp luật xâm phạm;

Chấp hành quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại đã được cơ quan có thẩm quyền giải quyết công

Chấp hành quyết định xử lý của cơ quan có thẩm quyền để thi hành quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật.

Trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình tổ chức, cá nhân có liên quan có trách nhiệm chấp hành các quyết định hành chính của cơ quan có thẩm quyền để thi hành quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật.

Kiến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:

1. Bài viết được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại, mà chỉ sử dụng cho mục đích nghiên cứu khoa học, hoặc phổ biến kiến thức pháp luật;
2. Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị đây chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi đây có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
3. Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật:1900 6198, Email:info@everest.org.vn.