“Dự án thu hồi các thửa đất sạt lở, vị trí nguy hiểm không thể ở, đe dọa tính mạng con người và tài sản của các hộ gia đình, cá nhân tại phường Hà Phong, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh do Công ty Cổ phần Than Hà Tu - Vinacomin làm chủ đầu tư” - theo thông tin chính thức từ chính quyền thành phố Hạ Long nhằm: ‘bảo vệ tính mạng và tài sản của công dân’.
Câu hỏi đặt ra: Tại sao “Dự án thu hồi các thửa đất sạt lở, vị trí nguy hiểm không thể ở, đe dọa tính mạng con người và tài sản của các hộ gia đình, cá nhân tại phường Hà Phong, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh do Công ty Cổ phần Than Hà Tu - Vinacomin làm chủ đầu tư” (sau đây gọi tắt là "Dự án thu hồi các thửa đất sạt lở... tại phường Hà Phong") - với chủ trương tốt đẹp nhằm ‘bảo vệ tính mạng và tài sản của công dân…’, nhưng lại liên tục bị công dân kiến nghị, khiếu nại, khởi kiện trong suốt một thời gian dài (từ năm 2016 đến nay) [?].
Đối với câu hỏi này, người bị thu hồi đất cho rằng: ngoài tính chất pháp lý “mập mờ” của "Dự án thu hồi các thửa đất sạt lở... tại phường Hà Phong", thì mấu chốt của vấn đề công dân khiếu kiện, không đồng ý với các quyết định thu hồi đất và quyết định bồi thường hỗ trợ tái định cư, đồng thời họ không bàn giao mặt bằng vì quyền lợi của công dân bị xâm phạm nghiêm trọng: tài sản bị Nhà nước thu hồi, nhưng không được bồi thường, hỗ trợ đúng quy định.
Từ 'Nhà cao, Cửa rộng', sau thu hồi đất nhiều hộ dân rơi vào cảnh 'Màn trời, Chiếu đất'
Đất bị sạt lở do ‘Nhân họa’, không phải do ‘Thiên tai’:
Suốt 50 năm qua (từ những năm 1970), các hộ gia đình sinh sống tại Tổ 30, khu 4A, phường Hà Phong, thành Hạ Long chưa bao giờ bị ảnh hưởng bởi sụt lún, sạt lở đất gây nguy hiểm đến tính mạng, tài sản.
Sự việc bắt đầu từ năm 2014, trong quá trình xây dựng con đường vận chuyển than từ “khai trường mỏ than Hà Tu sang mỏ than Núi Béo”, Công ty này đã không thực hiện đúng theo quy định về xây dựng, bảo vệ môi trường. Thay vì vận chuyển lượng đất, đá làm đường đảm bảo an toàn, thì Công ty Cổ phần Than Hà Tu - Vinancomin đã gạt thẳng đất, đá xuống dưới chân đồi - nơi sinh sống của các hộ gia đình, cá nhân thuộc Tổ 30, khu 4A phường Hà Phong.
Đỉnh điểm vào khoảng tháng 07/2015, tại Quảng Ninh xảy ra trận mưa lũ lịch sử. Tại khu vực Tổ 30, khu 4A phường Hà Phong, thành phố Hạ Long, lượng đất đá tích tụ dưới chân đường (ngang đồi) - trong quá trình xây dựng con đường vận chuyển than từ “khai trường mỏ than Hà Tu sang mỏ than Núi Béo” - đã bị trôi theo mưa lũ, dẫn đến sạt lở, ảnh hưởng đến một số hộ dân Tổ 30, khu 4A phường Hà Phong, thành phố Hạ Long. Trong năm 2015, Các cơ quan chức năng của thành phố Hạ Long đã kết luận: nguyên nhân dẫn đến sạt lở (nêu trên) là do việc xây dựng con đường vận chuyển than của Công ty Cổ phần Than Hà Tu - Vinancomin.
Ngày 30/06/2016, nhận trách nhiệm, Công ty Cổ phần Than Hà Tu - Vinancomin đã có Công văn số 772/VHTC-ĐM về việc lập phương án hỗ trợ bồi thường, hỗ trợ 14 hộ dân bị ảnh hưởng sạt lở khi thực hiện con đường vận chuyển than. Số tiền bồi thường sau đó cũng đã được Công ty Cổ phần Than Hà Tu - Vinancomin chi trả cho 14 hộ gia đình, cá nhân bị thiệt hại. Thế nhưng, thay vì yêu cầu Công ty Cổ phần Than Hà Tu - Vinancomin hoàn thiện phương án đảm bảo an toàn của các hộ dân nằm dưới khu vực khai thác (nêu trên), Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long chấp thuận để Công ty Cổ phần Than Hà Tu - Vinancomin lập: "Dự án thu hồi các thửa đất sạt lở... tại phường Hà Phong".
Ngày 06/08/2016, Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long ban hành Thông báo số 239/TB-UBND “về việc thu hồi các thửa đất sạt lở, vị trí nguy hiểm không thể ở, đe dọa tính mạng con người và tài sản của 28 hộ gia đình, cá nhân tại phường Hà Phong, thành phố Hạ Long”.
Sau Thông báo số 239/TB-UBND ngày 06/08/2016, trong năm 2016 và 2017, Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long ban hành: các quyết định thu hồi các thửa đất sạt lở, các quyết định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, các quyết định cưỡng chế thu hồi đất đối với các hộ gia đình, cá nhân tại phường Hà Phong, thành phố Hạ Long.
Cũng trong các năm 2016 và 2017, Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long đã thực hiện thu hồi đất, cưỡng chế di dời với nhiều hộ gia đình cá nhân trong "Dự án thu hồi các thửa đất sạt lở... tại phường Hà Phong". Sự kiện gây chú ý và có nhiều tranh cãi về pháp lý, đó là: Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long đã phê duyệt và giao cho Ủy ban nhân dân phường Hà Phong (đứng đầu là Chủ tịch Cao Đăng Long) theo “phương án bảo vệ mặt bằng” và cơ quan này đã thực hiện cưỡng chế, di dời đối với hộ gia đình ông Vũ Bá Quang - bà Vũ Thị Thanh vào ngày 30/11/2017. Toàn bộ ngôi nhà 03 (ba) tầng khang trang, vững chắc, chưa từng bị sạt lở của hộ gia đình ông Vũ Bá Quang - bà Vũ Thị Thanh đã bị phá dỡ, thời điểm cưỡng chế trùng với thời điểm toàn bộ các thành viên trong hộ gia đình không có mặt tại nhà (có tang ở quê), nhiều tài sản do không được vận chuyển, di chuyển cẩn trọng đã bị hư hỏng, thất lạc.
Nhiều hộ gia đình, cá nhân trong số 28 hộ gia đình, cá nhân tại phường Hà Phong trong "Dự án thu hồi các thửa đất sạt lở... tại phường Hà Phong", trong đó có hộ gia đình: ông Vũ Bá Quy, ông Vũ Bá Quang, ông Vũ Như Báu, ông Vũ Đình Mão, bà Đoàn Thị Thái - không đồng ý với các quyết định hồi đất, quyết định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư (kèm theo quyết định thu hồi đất). Các hộ gia đình, cá nhân này sau đó đã đề nghị Công ty Luật TNHH Everest hỗ trợ về pháp lý.
‘Dân’ và ‘Quan’, quan điểm pháp lý trái ngược:
Sau khi nhận ủy quyền của các hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất trong "Dự án thu hồi các thửa đất sạt lở... tại phường Hà Phong", Công ty Luật TNHH Everest kiến nghị các vấn đề liên quan gửi tới Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long (bằng Công văn số 13-2018/CV-EVER ngày 16/03/2018 của Công ty Luật TNHH Everest).
Ngày 18/04/2018, Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long có Công văn số 2443/CV-UBND, phúc đáp Công văn số 13-2018/CV-EVER ngày 16/03/2019 của Công ty Luật TNHH Everest, trong đó có đưa ra 05 (năm) nội dung chính:
Một là, việc thu hồi các thửa đất sạt lở, vị trí nguy hiểm nguy cơ, đe dọa tính mạng con người và tài sản của các hộ gia đình, cá nhân phường Hà Phong được Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long thực hiện theo Đề án di dân tổng thể khỏi vùng sạt lở, ngập lụt nguy hiểm được Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh phê duyệt tại Quyết định số 1357/QĐ-UBND ngày 05/05/2016, trong đó có hộ ông Vũ Bá Quang - bà Vũ Thị Thanh;
Hai là, Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long khẳng định việc thực hiện tổ chức bảo vệ mặt bằng thi công của ông Cao Đăng Long - Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Hà Phong - theo chỉ đạo của Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long là đúng theo quy định;
Ba là, phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đã lập đối với hộ ông Vũ Bá Quang - bà Vũ Thị Thanh được thực hiện theo đúng chế độ chính sách và đơn giá quy định tại thời điểm bồi thường;
Bốn là, các kiến nghị của hộ ông Vũ Bá Quang - bà Vũ Thị Thanh đã được Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long giải quyết tại Quyết định giải quyết khiếu nại số 8964/QĐ-UBND ngày 25/10/2017;
Năm là, quy trình thực hiện thu hồi đất, thẩm quyền thu hồi đất được thực hiện theo Điều 65, Điều 66, Điều 69 Luật đất đai năm 2013, Điều 29 quy định kèm theo Quyết định số 1766/QĐ-UBND ngày 13/08/2014 của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh.
Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho khách hàng, Công ty Luật TNHH Everest đã phản biện lại các quan điểm của Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long: Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long đã áp dụng sai các quy định của pháp luật, gây ảnh hưởng trực tiếp tới quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Đồng thời, vụ việc có trách nhiệm của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh, cụ thể:
Công ty Luật TNHH Everest - Tổng đài tư vấn pháp luật (24/7): 1900 6198
Một là, Nhà nước thu hồi đất sạt lở, vị trí nguy hiểm không thể ở, đe dọa tính mạng con người là đối với trường hợp 'Thiên tai' (không do con người - ‘Nhân họa’ - gây ra). Các tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ việc đã thể hiện rõ: việc đất sạt lở là do “ảnh hưởng tuyến đường từ khai trường mỏ than Hà Tu sang mỏ than Núi Béo”. Đối tượng bị thu hồi do: “có nguy cơ sạt lở, sụt lún, bị ảnh hưởng bởi hiện tượng thiên tai khác đe dọa tính mạng con người” chỉ là “đất ở”. Pháp luật đất đai không quy định về việc thu hồi các loại đất khác (đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp trừ đất ở) trong trường hợp “có nguy cơ sạt lở, sụt lún, bị ảnh hưởng bởi hiện tượng thiên tai khác đe dọa tính mạng con người”. Do đó, Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long áp dụng căn cứ tại Điểm e Khoản 1 Điều 65 Luật Đất đai năm 2013: để ban hành các quyết định thu hồi đất (đất ở, đất nông nghiệp), cưỡng chế di dời đối với các hộ dân sinh sống tại tổ 30, khu 4A, phường Hà Phong, thành phố Hạ Long, là trái quy định của Luật Đất đai năm 2013.
Hai là, Quyết định số 1357/QĐ-UBND ngày 05/05/2016 Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh phê duyệt: “Đề án di dân tổng thể ra khỏi vùng sạt lở, ngập lụt nguy hiểm và quy hoạch bố trí dân cư phòng tránh thiên tai trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2016-2020 và định hướng đến năm 2025” có sai sót. Cụ thể, Quyết định số 1357/QĐ-UBND có nội dung “sạt lở, ngập lụt nguy hiểm” (do ‘Thiên tai’) nhưng lại có ‘thêm’ nội dung “do ảnh hưởng tuyến đường từ khai trường mỏ than Hà Tu sang mỏ than Núi Béo” (tức là ‘Nhân họa’). Đây là cơ sở pháp lý (sai) để Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long thực hiện "Dự án thu hồi các thửa đất sạt lở... tại phường Hà Phong".
Quyết định số 1357/QĐ-UBND ngày 04/05/2016 như vậy đã sai lệch với quy định tại Quyết định số 1776/QĐ-TTg ngày 21/11/2012 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình Bố trí dân cư các vùng: Thiên tai, đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, di cư tự do, khu rừng đặc dụng giai đoạn 2013 - 2015 và định hướng đến năm 2020. Lưu ý thêm rằng, trong quá trình đối thoại, làm việc, Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long, luôn khẳng định: Nhà nước thu hồi đất theo điểm e Khoản 1 Điều 65 Luật Đất đai năm 2013 là đất “có nguy cơ sạt lở, sụt lún”, không cần phân biệt là do ‘Thiên tai’ hay không phải do ‘Thiên tai’ [?!]
Ba là, có nhiều sai sót trong quá trình thực hiện thủ tục thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi đất: (i) việc xác định mức độ sạt lở, sụt lún không đúng quy định (căn cứ Điểm a Khoản 2 Điều 65 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP, Điểm a Khoản 5 Điều 13 Thông tư số 30/2014/TT-BTNMT); (ii) không thực hiện phương án tái định cư, bố trí chỗ ở cho các hộ dân trước khi thực hiện cưỡng chế di dời và (iii) một số sai phạm khác. Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long như vậy đã cưỡng chế di dời các hộ dân trước khi đủ điều kiện được cưỡng chế di dời.
Bốn là, Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long xác định nguồn gốc đất sai, áp dụng sai quy định về bồi thường, hỗ trợ của luật đất đai, hệ quả là bồi thường về đất, về nhà và công trình xây dựng sai quy định.
Ví dụ thứ nhất: Hộ gia đình ông Vũ Bá Quy - bà Nguyễn Thị Liền bị thu hồi tổng diện tích là 309,9 m2 thuộc tờ bản đồ số 23/1/GPMB, 16+81/1/GPMB. Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long bồi thường bằng tiền đối với 73,8 m2 đất ở, còn lại Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long xác định 235,2 m2 là đất trồng cây lâu năm chỉ bồi thường bằng tiền theo giá đất nông nghiệp, 0,9 m2 xác định là đất giao thông không bồi thường. Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long chỉ bố trí 01 lô đất tái định cư cho hộ gia đình ông Vũ Bá Quy - bà Nguyễn Thị Liền diện tích: 85m2 tại khu tái định cư Khe Cá, phường Hà Phong. Trong khi đó, diện tích đất 309,9 m2 bị thu hồi của hộ gia đình ông Vũ Bá Quy - bà Vũ Thị Liền có nguồn gốc: ông Bách (không rõ họ tên đầy đủ) sử dụng từ khoảng năm 1970, sau đó chuyển nhượng lại cho hộ gia đình ông Vũ Bá Quy - bà Nguyễn Thị Liền, sử dụng để ở cho tới thời điểm bị thu hồi.
Ví dụ thứ hai: Hộ gia đình ông Vũ Đình Mão - bà Vũ Thị Trang bị thu hồi tổng diện tích là 500 m2 thuộc tờ bản đồ số 33/GPMB. Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long bồi thường bằng tiền đối với 160 m2 đất ở, còn lại 340 m2 đất Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long không được bồi thường với lý do: nằm trong hành lang an toàn đường sắt và đất nằm trong khu do tỷ lệ 1/5000 - đất lâm nghiệp. Ủy ban nhân dân thành phố Hạ Long chỉ bố trí 01 lô đất tái định cư cho hộ gia đình ông Vũ Đình Mão - bà Vũ Thị Trang diện tích: 85m2 tại khu tái định cư Khe Cá, phường Hà Phong. Trong khi đó, diện tích đất thu hồi của hộ gia đình ông Vũ Đình Mão - bà Vũ Thị Trang có nguồn gốc: ông Vũ Đình Kiêm và bà Đoàn Thị Út sử dụng từ khoảng năm 1970, sau đó chuyển nhượng lại cho ông Vũ Bá Quy vào năm 2006. Năm 2013, ông Vũ Bá Quy chuyển nhượng lại cho hộ gia đình ông Vũ Đình Mão - bà Vũ Thị Trang (là con rể và con gái).
Năm là, về hành vi lạm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Hà Phong - ông Cao Đăng Long. Luật đất đai năm 2013 không có quy định về “giải phóng mặt bằng” đất đã thu hồi đối với trường hợp quy định Điểm e Khoản 1 Điều 65 Luật đất đai năm 2013. Nghĩa là, việc “giải phóng mặt bằng đất” do Ủy ban nhân dân phường Hà Phong đã thực hiện trái pháp luật.
Cụ thể, ngày 28/11/2017, ông Cao Đăng Long - Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Hà Phong đã ký Thông báo số 122-TB-UBND về việc “bảo vệ mặt bằng” gửi tới hộ gia đình ông Vũ Bá Quang - bà Vũ Thị Thanh, nhưng không nêu rõ có nội dung cưỡng chế, phá dỡ nhà (bản chất là “giải phóng mặt bằng”). Sau đó, ông Cao Đăng Long đã trực tiếp chỉ huy phá dỡ căn nhà 03 (ba) tầng của hộ gia đình ông Vũ Bá Quang - bà Vũ Thị Thanh vào ngày 30/11/2017 - có dấu hiệu rõ ràng của hành vi “lạm quyền trong khi thi hành công vụ” (tội phạm quy định tại Điều 282 Bộ luật Hình sự năm 1999, được sửa đổi, bổ sung năm 2009).
TVQuản trị viênQuản trị viên
Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm