Khoản 2 Điều 174 BLTTHS năm 2015 đã quy định rõ Thẩm phán chủ tọa phiên tòa chỉ được trả hồ sơ để điều tra bổ sung một lần và HĐXX chỉ được trả hồ sơ để điều tra bổ sung một lần. Tuy nhiên, thực tế có nhiều trường hợp xảy ra như: chưa điều tra hết các nội dung trong Quyết định yêu cầu điều tra bổ sung; kết quả điều tra bổ sung làm phát sinh những vấn đề mới cần điều tra bổ sung. Trong những trường hợp này nếu Tòa án không tiếp tục trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung thì việc giải quyết vụ án sẽ không đảm bảo khách quan, toàn diện, thiếu các chứng cứ cần thiết để buộc tội hoặc gỡ tội. Hậu quả bản án có thể bị cấp phúc thẩm, giám đốc thẩm tuyên hủy, ảnh hưởng đến quyền lợi của bị can, bị cáo.
Khi VKSND trả hồ sơ để yêu cầu điều tra bổ sung thì “Cơ quan điều tra có trách nhiệm thực hiện đầy đủ yêu cầu nêu trong quyết định trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung của Viện kiểm sát; trường hợp vì lý do bất khả kháng hoặc do trở ngại khách quan mà không thực hiện được thì phải nêu rõ lý do bằng văn bản.” Trách nhiệm thực hiện các yêu cầu điều tra bổ sung của CQĐT là bắt buộc, trừ trường hợp vì lý do bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan. Như vậy, BLTTHS không quy định cho CQĐT được xem xét tính có căn cứ của quyết định trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung. Điều này cũng phù hợp với quan hệ mang tính “chế ước” giữa VKSND và CQĐT. Khác với việc VKSND trả hồ sơ cho CQĐT yêu cầu điều tra bổ sung. BLTTHS năm 2015, quy định cho VKSND có quyền xem xét tính có căn cứ của quyết định trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung của Tòa án.
Quy định này được cho là nhằm tránh tình trạng trả hồ sơ tùy tiện làm kéo dài thời gian giải quyết của vụ án của Tòa án. Nhưng xét dưới góc độ mục tiêu cải cách tư pháp theo Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/06/2005 của Bộ Chính trị và quy định mới về vị trí, vai trò của Tòa án trong bộ máy cơ quan nhà nước: “Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp” thì quy định trên đã cho phép VKSND “xử” Tòa án. Tức là, VKSND không chỉ có quyền kiến nghị, kháng nghị các bản án, quyết định của Tòa án mà còn có thêm quyền bác quyết định của Tòa án. Thậm chí, trường hợp trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung tại phiên tòa, quyết định trả hồ sơ là của tập thể HĐXX cũng có thể bị cá nhân Viện trưởng VKSND bác bỏ. Để phù hợp với chức năng kiểm sát của VKSND và tinh thần cải cách tư pháp đặt Tòa án là trung tâm thực hiện quyền tư pháp, cần nghiên cứu sửa đổi quy định này theo hướng: VKSND chỉ có quyền kháng nghị quyết định trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung của Tòa án.
Luật sư tư vấn pháp luật Công ty Luật TNHH Everest - Tổng đài tư vấn (24/7): 19006198
Như trên đã phân tích, CQĐT có trách nhiệm bắt buộc thực hiện yêu cầu điều tra bổ sung của VKSND. Tuy nhiên, việc trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung không phải lúc nào cũng đúng, do đó cần quy định cụ thể cơ quan nào, cấp nào có thẩm quyền xem xét cũng như xác định trách nhiệm trong việc trả hồ sơ không có căn cứ của VKSND. Có như vậy mới tránh được tình trạng trả hồ sơ tùy tiện, lạm dụng việc trả hồ sơ để kéo dài thời gian giải quyết vụ án, đảm bảo nguyên tắc quyền hạn đi đôi với trách nhiệm.
Theo Thông tư liên tịch 02/2017/TTLT-VKSNDTC-TANDTC-BCA-BQP ngày 22/12/2017 quy định về việc phối hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng trong thực hiện một số quy định của BLTTHS về trả hồ sơ điều tra bổ sung, Điều 15 quy định về phối hợp xác định trách nhiệm trong việc trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung:
Cơ quan điều tra, Điều tra viên chịu trách nhiệm trong việc trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong những trường hợp sau đây:
a) Không thực hiện hoặc thực hiện không đúng, không đầy đủ, kịp thời yêu cầu điều tra hoặc quyết định trả hồ sơ để điều tra bổ sung của Viện kiểm sát dẫn đến vụ án phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung đối với những vấn đề mà Viện kiểm sát đã yêu cầu điều tra;
b) Không cung cấp đầy đủ, kịp thời chứng cứ, tài liệu liên quan theo quy định của pháp luật trong quá trình điều tra vụ án làm cho Kiểm sát viên không nắm được nội dung vụ án để kịp thời đề ra yêu cầu điều tra dẫn đến Viện kiểm sát hoặc Tòa án phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung.
Viện kiểm sát, Kiểm sát viên chịu trách nhiệm trong việc trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong những trường hợp sau đây:
a) Không đề ra yêu cầu điều tra hoặc không trả hồ sơ để điều tra bổ sung đối với những vấn đề có thể phát hiện được dẫn đến Tòa án phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung;
b) Quyết định trả hồ sơ để điều tra bổ sung không có căn cứ và Cơ quan điều tra có văn bản giữ nguyên kết luận điều tra, sau đó Viện kiểm sát quyết định truy tố như đề nghị của Cơ quan điều tra.
Thẩm phán được phân công chủ tọa phiên tòa hoặc Hội đồng xét xử chịu trách nhiệm trong việc trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong trường hợp quyết định trả hồ sơ để điều tra bổ sung không có căn cứ và Viện kiểm sát có văn bản giữ nguyên quyết định truy tố, sau đó Tòa án xét xử vụ án như quyết định truy tố của Viện kiểm sát.
Trong trường hợp quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều này, lãnh đạo cơ quan tiến hành tố tụng tổ chức kiểm điểm, xác định trách nhiệm cụ thể của từng người tiến hành tố tụng ở mỗi cấp có liên quan đến việc trả hồ sơ để điều tra bổ sung để xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật.
Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:
TVQuản trị viênQuản trị viên
Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm