Nội dung bài viết [Ẩn]
Từ những vụ án tham nhũng trong lĩnh vực tư thời gian qua có thể thấy vai trò của các quy định Bộ luật Hình sự năm 2015 về tham nhũng trong lĩnh vực tư. Đây là cơ sở pháp lý để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các hành vi tham nhũng trong khu vực ngoài Nhà nước.
Công ty Luật TNHH Everest – Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198
Bộ luật Hình sự năm 1999 chỉ quy định các tội phạm tham nhũng trong lĩnh vực công.Tuy nhiên, trên thực tế, trong các công ty, doanh nghiệp ngoài nhà nước, các hành vi xâm phạm lợi ích tư, có tính chất của hành vi tham nhũng, tồn tại nhiều nhưng không được quy định là tội phạm tham nhũng. Để tương thích với các quy định của Công ước Liên Hiệp Quốc Chống tham nhũng (UNCAC) năm 2003 và thực tiễn hoạt động phòng chống tham nhũng tại Việt Nam, Bộ Luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 đã quy định các tội phạm tham nhũng trong lĩnh vực tư.
Hiện nay, tham nhũng trong khu vực tư được điều chỉnh bởi Luật phòng chống tham nhũng năm 2018 và Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đôi, bổ sung năm 2017 (sau đây gọi tắt: BLHS năm 2015).
Tham nhũng là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó vì vụ lợi (Khoản 1 Điều 3 Luật Phòng chống tham nhũng năm 2018). Tham nhũng trong lĩnh vực tư được hiểu là hành vi lợi dụng chức vụ quyền hạn tham nhũng trong lĩnh vực liên quan đến tổ doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước.
Theo quy định của Luật phòng chống tham nhũng năm 2018, người có hành vi tham nhũng quy định của Luật này thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, phải bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Như vậy người thực hiện các hành vi tham nhũng trong lĩnh vực tư có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sư theo quy định của BLHS năm 2015.
BLHS năm 2015 hiện hành quy định 02 tội phạm là các tội phạm tham nhũng trong lĩnh vực tư, bao gồm: Tội tham ô tài sản (Điều 353); tội nhận hối lộ (Điều 354). Tuy nhiên theo quy định của Công ước Liên Hiệp Quốc Chống tham nhũng (UNCAC) năm 2003 và Luật phòng chống tham nhũng năm 2018 quy định 2 hành vi của tội phạm tham nhũng là: đưa hối lộ và môi giới hối lộ. Đây được xem là sự phù hợp, chồng chéo trong hệ thống pháp luật nước ta
Xét về các yêu tố cấu thành tội phạm, các tội phạm về tham nhũng có đặc điểm sau:
Căn cứ Điểm d Khoản 2 Điều 3 Luật Phòng chống tham nhũng năm 2018 và khoản 2 Điều 352 BLHS năm 2015 quy định chủ thể của hành vi tham nhũng trong lĩnh vực tư người có chức vụ quyền hạn trong doanh nghiệp, tổ chức thuộc khu vực ngoài nhà nước. Người có chức vụ quyền hạn là người do bổ nhiệm, do bầu cử, do tuyển dụng, do hợp đồng hoặc do một hình thức khác, có hưởng lương hoặc không hưởng lương, được giao thực hiện nhiệm vụ nhất định và có quyền hạn nhất định trong khi thực hiện nhiệm vụ đó, bao gồm: Người giữ chức danh, chức vụ quản lý trong doanh nghiệp, tổ chức. Đó có thể là giám đốc, phó giám đốc, kế toán, thủ quỹ, thủ kho… làm việc trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước hoặc bất kỳ cá nhân nào trong tổ chức giữ chức vụ, quyền hạn.
Doanh nghiệp, tổ chức thuộc khu vực ngoài nhà nước là doanh nghiệp, tổ chức không thuộc trường hợp: cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước và tổ chức, đơn vị khác do Nhà nước thành lập, đầu tư cơ sở vật chất, cấp phát toàn bộ hoặc một phần kinh phí hoạt động, do nhà nước trực tiếp quản lý hoặc tham gia quản lý nhằm phục vụ nhu cầu phát triển chung, thiết yếu của nhà nước và xã hội. Đó thường là các công ty, doanh nghiệp, ngân hàng thương mại, các tổ chức xã hội,…
Khách thể của các tội phạm tham nhũng trong khu vực ngoài nhà nước xâm phạm thuộc lợi ích tư của các tổ chức, doanh nghiệp, nhưng cũng xâm phạm đến quyền con người, trật tự pháp luật, hiệu lực quản lý nhà nước.
Theo quy định, các hành vi của các tội phạm khu vực ngoài nhà nước bao gồm các hành vi: tham ô tài sản; đưa hối lộ; nhận hối lộ; môi giới hối lộ để giải quyết công việc của doanh nghiệp, tổ chức mình vì vụ lợi.
a. Hành vi tham ô tài sản: là hành vi chiếm đoạt tài sản mà mình có trách nhiệm quản lý bằng thủ đoạn lợi dụng chức vụ quyền hạn. Hành vi phạm tội đầu tiên phải là hành vi chiếm đoạt. Đối tượng của hành vi chiếm đoạt là những tài sản mà người phạm tội được giao quản lý. Người phạm tội đã lợi dụng trách nhiệm quản lý tài sản được giao, chiếm đoạt tài sản mà mình đang quản lý. Người phạm tội sử dụng chức vụ quyền hạn được giao như điều kiện, phương tiện để có thẻ thực hiện hành vi tham ô tài sản, biến tài sản được giao thành tài sản của mình.
b. Hành vi nhận hối lộ: Người phạm tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác của người đưa hối lộ.
Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác của người đưa hối lộ là do người có chức vụ, quyền hạn thực hiện và hành vi nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác của người đưa hối lộ có liên quan trực tiếp đến chức vụ, quyền hạn của họ, nếu họ không có chức vụ, quyền hạn đó thì họ khó có thể thực hiện việc nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác của người đưa hối lộ; chức vụ, quyền hạn là điều kiện thuận lợi để người phạm tội thực hiện việc nhận tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác của người đưa hối lộ.
c. Đưa hối lộ, môi giới hối lộ để giải quyết công việc của doanh nghiệp, tổ chức mình vì vụ lợi: là hành vi trực tiếp hay qua trung gian đã đưa hoặc sẽ đưa cho người có chức vụ, quyền hạn hoặc người khác hoặc tổ chức khác bất kỳ lợi ích nào sau đây để người có chức vụ, quyền hạn làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ.
Người phạm các tội phạm tham nhũng trong lĩnh vực tư thực hiện hành vi của mình là cố ý trực tiếp, tức là, người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó và mong muốn hậu quả xảy ra.
Như vậy, theo quy định tại Bộ luật hình sự năm 2015 thì tham nhũng trong lĩnh vực tư có bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Tùy thuộc vào tội danh người phạm tội bị truy cứu người phạm tội có thể bị phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ, phạt tù và khung hình phạt cao nhất là tử hình.
Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:
TVQuản trị viênQuản trị viên
Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm