Thủ tục phân công thẩm phán - thực trạng và kiến nghị giải pháp

Bởi Trần Thu Thủy - 19/12/2019
view 547
comment-forum-solid 0
Phân công Thẩm phán giải quyết vụ án hay còn gọi là phân công án là khâu quan trọng trong quá trình thực hiện thủ tục hành chính tư pháp, ảnh hưởng đến nguyên tắc độc lập trong xét xử, tính hiệu quả trong hoạt động của tòa án.

Thực trạng phân công án

Quy định của các bộ luật tố tụng quy định Thẩm quyền phân công án và quy trình phân án cụ thể  như: Điều 44 và Điều 276 của BLTTHS; Điều 27 và Điều 127 Luật TTHC, Điều 47 và Điều 197 BLTTDS. Quy định Thẩm quyền phân công Thẩm phán giải quyết vụ án của Chánh án được coi là biện pháp làm giảm các yếu tố tác động vào sự độc lập của các Thẩm phán. Theo như ghi nhận tại Tuyên bố Bắc Kinh về các Nguyên tắc độc lập tư pháp: “việc giao vụ án cho Thẩm phán xét xử là vấn đề thuộc quản lý tư pháp, và người chịu trách nhiệm giám sát cuối cùng là Chánh án của Tòa án đó”.

Quy trình phân công Thẩm phán giải quyết vụ việc dân sự trước đây được quy định trong Nghị quyết 05/2012/NQ-HĐTP, theo đó, Thẩm phán được phân công xét đơn khởi kiện và thụ lý vụ án sẽ được Chánh án hoặc phó Chánh án được ủy nhiệm tiếp tục phân công Thẩm phán xét xử vụ án. Đối với vụ án hành chính việc phân công án cũng được thực hiện giống như vụ án dân sự. Thẩm phán được phân công xét đơn và thụ lý vụ án sẽ được tiếp tục phân công xét xử vụ án trừ trường hợp phải thay đổi. Quy trình phân công án này được đánh giá là tạo nhiều cơ hội cho tham nhũng trong xét xử bởi tạo thành một vòng khép kín từ xét nhận đơn, thụ lý, phân công Thẩm phán giải quyết vụ án.

Tiêu chí để lãnh đạo Tòa án phân công Thẩm phán giải quyết vụ việc vẫn chưa có văn bản nào quy định về điều này. Qua các báo cáo khảo sát, lãnh đạo Tòa án phân án theo hai tiêu chí chủ yếu “khối lượng công việc” mà Thẩm phán đó đang giải quyết, bao gồm cả công tác xét xử lẫn những việc chuyên môn khác của cơ quan; “chuyên môn hoặc kinh nghiệm” của Thẩm phán trong việc giải quyết vụ việc. Các Chánh án có thể dựa trên một hoặc cả hai tiêu chí. Ngoài hai tiêu chí trên thì một số các yếu tố khác cũng được các lãnh đạo Toà án cân nhắc khi phân công án như: Kinh nghiệm của Thẩm phán, phân công phù hợp với vị trí và thâm niên công tác của Thẩm phán; phân công theo địa bàn để tiện cho việc giải quyết vụ án; Theo tính chất vụ án mà quyết định Thẩm phán giải quyết, án có tính phức tạp, “án điểm” thì sẽ do lãnh đạo trực tiếp giải quyết; phân công theo lĩnh vực mà Thẩm phán có nhiều kinh nghiệm xét xử; phân công án đồng đều cho các Thẩm phán mà không phụ thuộc vào chuyên môn; dựa theo dân tộc ít người, Thẩm phán là người dân tộc sẽ giải quyết vụ án của người dân tộc, Thẩm phán người Kinh sẽ giải quyết những vụ án của người Kinh; phân công xen kẽ giữa một vụ phức tạp và một vụ không phức tạp.

Các quy định của luật tố tụng chỉ quy định về nguyên tắc khi tiến hành phân công Thẩm phán giải quyết vụ án còn cách thức phân công, các tiêu chí phân công Thẩm phán giải quyết vụ án để đảm bảo thực hiện nguyên tắc phân án thì chưa có quy định cụ thể, do đó không có sự thống nhất trong toàn ngành, chưa đảm bảo các điều kiện để thực hiện việc phân án “vô tư, khách quan, ngẫu nhiên”.

Kiến nghị giải pháp

Thứ nhất: Cần quy định nguyên tắc phân công án “vô tư, khách quan, ngẫu nhiên” trong tất cả các bộ luật tố tụng. BLTTDS và Luật TTHC được sửa đổi, bổ sung quy định nguyên tắc phân công Thẩm phán giải quyết vụ án tuy nhiên trong BLTTHS không quy định nguyên tắc này.

Thứ hai: Quy trình phân công án phải tách bạch giữa phân công Thẩm phán xét đơn khởi kiện, thụ lý vụ án và Thẩm phán được phân công xét xử vụ án. Như đã phân tích ở trên việc Thẩm phán xét đơn, thụ lý vụ án và đồng thời được phân công xét xử vụ án được đánh giá là tạo nhiều cơ hội cho tham nhũng phát triển vì tạo thành một vòng khép kín từ khâu xét đơn đến xét xử. Hiện nay mô hình tổ hành chính tư pháp được nhiều tòa án thực hiện và đem lại hiệu quả cao. Tổ hành chính tư pháp có nhiệm vụ nhận đơn và đề xuất với Thẩm phán phụ trách bộ phận hành chính tư pháp xử lý đơn khởi kiện. Sau khi đã đủ điều kiện thụ lý thì Thẩm phán phụ trách bộ phận hành chính tư pháp ký thông báo nộp tiền tạm ứng án phí và thụ lý vụ án. Sau khi vụ án thụ lý Chánh án sẽ phân công Thẩm phán giải quyết vụ án bằng quyết định phân công.

Luật sư tư vấn pháp luật Công ty Luật TNHH Everest - Tổng đài tư vấn (24/7): 19006198

Thứ ba: Để thực hiện việc phân công Thẩm phán giải quyết vụ án một cách “vô tư, khách quan, ngẫu nhiên” cần áp dụng các hệ thống phân công ngẫu nhiên tự động hoặc thủ công. Ví dụ: TAND TP.  Hồ Chí Minh áp dụng dựa vào các tiêu chí như: Tổng số án tồn chưa giải quyết, tổng số án tạm đình chỉ tại thời điểm thực hiện phân công; tổng số án thụ lý trong một năm; tổng số án giải quyết, tổng số án hủy, sửa trong một năm kể từ ngày thực hiện phân công. Phần mền phân công sẽ ưu tiên thứ tự như sau: Phân công nhiều án đối với Thẩm phán có án tồn ít nhất và giải quyết nhiều nhưng có ít án tạm đình chỉ và án hủy theo thứ tự tổng số án tồn nhiều ít khác nhau; phân công ít án đối với Thẩm phán có án tồn ít nhưng giải quyết tạm đình chỉ nhiều và án hủy nhiều; phân công đối với Thẩm phán có án tồn nhiều và án tạm đình chỉ nhiều. Đối với các vụ án đặc biệt chỉ định phân công thì không nằm trong dữ liệu phân công, những vụ án này bao gồm các trường hợp như: Các vụ án đặc biệt cần phân công cụ thể Thẩm phán chuyên trách, các Thẩm phán mới bổ nhiệm; đối với các vụ án hình sự sơ Thẩm trả VKS điều tra bổ sung, các án phúc thẩm y án tạm đình chỉ của sơ thẩm thì phân công lại Thẩm phán cũ. Tuy nhiên, điều này chỉ thực hiện được khi Tòa án đó có cơ sở vật chất tốt về công nghệ thông tin.

Thứ tư: Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào việc phân công án. Phần mềm quả lý vụ việc đã được sử dụng tòan ngành Tòa án, tuy nhiên nhiều Tòa án không biết sử dụng phần mềm cho việc phân công án. Thông qua phần mềm quản lý vụ án, lãnh đạo Tòa án có thể nhanh chóng nắm bắt số lượng án Thẩm phán đang giải quyết và tiến độ giải quyết qua đó việc phân án dựa trên tiêu chí “khối lượng công việc” được thực hiện nhanh chóng.

Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:

  1. Bài viết trong lĩnh vực hình sự (nêu trên) được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
  2. Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết
  3. Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198, E-mail: info@everest.net.vn.

TVQuản trị viênQuản trị viên

Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm

Trả lời.
Thông tin người gửi
Bình luận
Nhấn vào đây để đánh giá
024 66 527 527
1.71713 sec| 1006.938 kb