Trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn truy tố

Bộ luật tố Tụng hình sự năm 2015 quy định về trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn truy tố tại Điều 245.

Bài viết được thực hiện bởi: Luật gia Nguyễn Thị Yến - Công ty Luật TNHH Everest - Tổng đài tư vấn (24/7): 1900 6198

Trả hồ sơ để điều tra bổ sung vụ án hình sự trong giai đoạn truy tố là việc Viện kiểm sát trả lại toàn bộ hồ sơ vụ án cho Cơ quan Cảnh sát điều tra để điều tra bổ sung những chứng cứ, tình tiết chưa được làm rõ trong vụ án.

Căn cứ pháp lý của trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn truy tố

Điều 245 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định về trả hồ sơ vụ án để điều tra bổ sung như sau:

"1. Viện kiểm sát ra quyết định trả hồ sơ vụ án, yêu cầu Cơ quan điều tra điều tra bổ sung khi thuộc một trong các trường hợp: (a) Còn thiếu chứng cứ để chứng minh một trong những vấn đề quy định tại Điều 85 của Bộ luật này mà Viện kiểm sát không thể tự mình bổ sung được; (b) Có căn cứ khởi tố bị can về một hay nhiều tội phạm khác; (c) Có người đồng phạm hoặc người phạm tội khác liên quan đến vụ án nhưng chưa được khởi tố bị can; (d) Có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng.

2. Quyết định trả hồ sơ để yêu cầu điều tra bổ sung phải ghi rõ vấn đề cần điều tra bổ sung quy định tại khoản 1 Điều này và các nội dung quy định tại khoản 2 Điều 132 của Bộ luật này.

3. Cơ quan điều tra có trách nhiệm thực hiện đầy đủ yêu cầu nêu trong quyết định trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung của Viện kiểm sát; trường hợp vì lý do bất khả kháng hoặc do trở ngại khách quan mà không thực hiện được thì phải nêu rõ lý do bằng văn bản.

Kết thúc điều tra bổ sung, Cơ quan điều tra phải có bản kết luận điều tra bổ sung. Bản kết luận điều tra bổ sung phải ghi rõ kết quả điều tra bổ sung, quan điểm giải quyết vụ án. Nếu kết quả điều tra bổ sung làm thay đổi cơ bản kết luận điều tra trước đó thì Cơ quan điều tra phải ra bản kết luận điều tra mới thay thế.

Việc chuyển hồ sơ vụ án kèm theo kết luận điều tra bổ sung cho Viện kiểm sát; việc giao, nhận, gửi thông báo kết quả điều tra bổ sung được thực hiện theo quy định tại Điều 232 và Điều 238 của Bộ luật này."

Phân tích về việc trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn truy tố

Trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong giai đoạn truy tố là một trong những quyết định của Viện kiểm sát sau khi nghiên cứu hồ sơ vụ án hình sự cùng với bản kết luận điều tra đề nghị truy tố do cơ quan điều tra hoặc cơ quan khác có thẩm quyền tiến hành một số hoạt động điều tra gửi đến, trong trường hợp, hồ sơ vụ án còn thiếu những chứng cứ quan trọng; có tội phạm khác do bị can thực hiện hoặc có người đồng phạm khác chưa được khởi tố hoặc có những vi phạm nghiêm trọng về thủ tục tố tụng.

Căn cứ vào quy định của Điều luật thì Viện kiểm sát ra quyết định trả hồ sơ cho Cơ quan điều tra để điều tra bổ sung khi nghiên cứu hồ sơ vụ án trong ba trường hợp sau đây:

• Phát hiện thấy còn thiếu những chứng cứ quan trọng đối với vụ án mà Viện kiểm sát không thể tự mình bổ sung được. Thông thường đó là những chứng cứ mà đòi hỏi phải sử dụng những phương tiện, biện pháp chuyên môn điều tra sâu mới có thể thu thập được;
• Có căn cứ để khởi tố bị can về một tội phạm khác hoặc có người đồng phạm khác;
• Có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trong quá trình tiến hành các hoạt động điều tra thu thập, sử dụng chứng cứ để chứng minh.

Để có đáp án nhanh nhất trong lĩnh vực pháp luật lao động, gọi Tổng đài tư vấn pháp luật (24/7): 1900 6198

Những trường hợp thiếu chứng cứ mà Viện kiểm sát phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung:

Chứng cứ quan trọng đối với vụ án được nói đến trong điều luật là những chứng cứ có tính quyết định đối với việc giải quyết các vấn đề quan trọng trong vụ án như: xác định sự liên quan của bị can đối với hành vi đã được thực hiện; xác định năng lực trách nhiệm hình sự của bị can; xác định thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự; xác định có hay không lỗi của bị can trong việc thực hiện hành vi; hình thức lỗi; để đánh giá mức độ thiệt hại vật chất; để xác định tội danh hoặc khoản mục trong điều luật hình sự cần áp dụng, và những vấn đề quan trọng khác.

Theo quy định của Điều luật thì các chứng cứ quan trọng đó chỉ có thể thu thập qua công tác điều tra, tự bản thân Viện kiểm sát không tự bổ sung được. Điều đó có nghĩa là để phát hiện thu thập những cứ đó phải có những hoạt động nghiệp vụ chuyên môn sâu và đòi hỏi phải phân tích, xử lý những tình huống phức tạp trong quá trình điều tra. Nếu thiếu những chứng cứ quan trọng như nói trên mà tự Viện kiểm sát có thể bổ sung được thì không nhất thiết phải trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung.

Vấn đề có căn cứ để khởi tố bị can về một tội phạm khác hoặc có người đồng phạm khác, có thể xuất hiện do quá trình điều tra cơ quan điều tra bỏ sót tội phạm, cũng có thể do cơ quan điều tra định hướng sai, đánh giá sai các chứng cứ, áp dụng sai điều luật v.v... Vì vậy, để khởi tố bị can về một tội phạm khác thì nhất thiết phải thu thập thêm chứng cứ và làm rõ thêm những dấu hiệu thuộc các yếu tố cấu thành tội phạm mà trong hồ sơ vụ án và bản kết luận điều tra chưa có. Ngoài ra, khi có căn cứ để khởi tố bị can về một tội phạm khác thì điều đó cũng phải được ghi rõ trong bản kết luận điều tra đề nghị truy tố. Chính vì thế Viện kiểm sát phải trả lại hồ sơ và yêu cầu điều tra bổ sung.

Việc vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trong quá trình điều tra làm mất giá trị chứng minh của các chứng cứ thu được; làm cho tính pháp lý của các kết quả điều tra không bảo đảm và bản thân hồ sơ vụ án, bản kết luận điều tra cũng không đủ căn cứ pháp lý. Vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng ở đây được hiểu là thực hiện các biện pháp thu thập tài liệu chứng cứ không bằng các phương tiện, biện pháp mà pháp luật tố tụng hình sự quy định; người tiến hành các biện pháp điều tra không đúng thẩm quyền; tiến hành các biện pháp điều tra trong những điều kiện không gian, thời gian không phù hợp với pháp luật tố tụng hình sự làm cho những kết quả thu được không bảo đảm độ tin cậy... Chính vì vậy, Viện kiểm sát phải trả lại hồ sơ và yêu cầu điều tra bổ sung.

Điều luật quy định trách nhiệm của Viện kiểm sát phải ra quyết định về yêu cầu điều tra bổ sung và nêu rõ trong quyết định những vấn đề cần được điều tra bổ sung.

Xem thêm:

• Đình chỉ vụ án hình sự - Những điểm cần lưu ý;
• Xử lý hành vi đánh bạc, phạt hành chính hay truy cứu trách nhiệm hình sự?

Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:

1. Bài viết trong lĩnh vực hình sự (nêu trên) được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
2. Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các luật sư, chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
3. Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198, E-mail: info@everest.net.vn.