Tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hoá thường xảy ra khi: (1) Mô tả hàng hoá không rõ ràng; (2) Bên bán vi phạm các điều kiện về thời điểm chuyển giao hàng hoá; (3) Các bên vi phạm các thoả thuận về điều kiện giao nhận; (4) Bên mua vi phạm nghĩa vụ thanh toán; (5) Bồi thường thiệt hại do vi phạm hợp đồng.
Bài viết được thực hiện bởi: Chuyên viên Nguyễn Thị Ngân - Công ty Luật TNHH Everest - Tổng đài tư vấn (24/7): 1900 6198
Điều 430 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về hợp đồng mua bán tài sản như sau: "Hợp đồng mua bán tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên bán chuyển quyền sở hữu tài sản cho bên mua và bên mua trả tiền cho bên bán".
Theo Luật Thương mại năm 2005: "Mua bán hàng hóa là hoạt động thương mại, theo đó bên bán có nghĩa vụ giao hàng, chuyển quyền sở hữu hàng hóa cho bên mua và nhận thanh toán; bên mua có nghĩa vụ thanh toán cho bên bán, nhận hàng và quyền sở hữu hàng hóa theo thỏa thuận".
Như vậy, hợp đồng mua bán hàng hóa về bản chất không khác gì so với hợp đồng mua bản tài sản nếu các bên thỏa thuận xác lập quyền và nghĩa vụ pháp lý, ghi nhận quan hệ chuyển quyền sở hữu và có thanh toán.
Ngoài ra, hợp đồng mua bán hàng hoá còn có một số đặc trưng như sau:
Thứ nhất, chủ thể của hợp đồng mua bán hàng hoá chủ yếu là các thương nhân. Điều này xuất phát từ yêu cầu điều kiện chủ thể của hoạt động thương mại nên các bên chủ thể của hợp đồng mua bán hàng hoá phải là thương nhân hoặc có thể chỉ cần một bên bán là thương nhân.
Thứ hai, đối tượng của hợp đồng mua bán hàng hoá là hàng hoá. Việc xác định hàng hoá là đối tượng của hợp đồng sẽ phân biệt hợp đồng mua bán hàng hoá với các loại hợp đồng khác.
Thứ ba, mục đích chủ yếu của các bên trong hợp đồng mua bán hàng hoá là sinh lợi. Đặc điểm này gắn liền với đặc điểm về chủ thể chủ yếu của hợp đồng mua bán hàng hoá là thương nhân. Thương nhân thường xuyên thực hiện hoạt động thương mại với mục đích sinh lợi. Như vậy, mục đích của hợp đồng mà các thương nhân giao kết cũng sẽ nhằm mục đích sinh lợi.
Thứ tư, hình thức hợp đồng mua bán hàng hoá được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc xác lập bằng hành vi cụ thể. Đối với các hợp đồng mà pháp luật quy định phải lập thành văn bản thì phải tuân thủ các quy định đó.
Xem thêm: Đặc điểm chung của hợp đồng mua bán hàng hóa
Tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hoá thường xảy ra với các nội dung tranh chấp như sau:
(1) Mô tả hàng hoá không rõ ràng
Thông thường, bất kì một hợp đồng mua bán hàng hoá nào cũng có thoả thuận về việc mô tả các tính chất, đặc điểm, chất lượng, số lượng, đóng gói bao bì của hàng hoá. Tuy nhiên, nếu việc mô tả và hàng hoá không rõ ràng như: A thoả thuận giao số lượng hàng hoá cho B là 50 kiện hàng màu vàng, tuy nhiên A lại giao cho B 50 kiện hàng màu vàng nâu, 2 bên xảy ra tranh chấp về lô hàng khác màu so với thoả thuận, như vậy là do 2 bên không thoả thuận về mô tả hàng hoá dẫn tới tranh chấp.
(2) Bên bán vi phạm các điều kiện về thời điểm chuyển giao hàng hoá;
Các bên còn có thể vi phạm các điều kiện chuyển giao hàng hoá như bên A và bên B thoả thuận hợp đồng mua bán hàng hoá giao vào ngày 07/10/2021, tuy nhiên đến 10/10/2021 B mới giao hành cho A mà không thông báo trước cho A. Như vậy, bên bán vi phạm điều kiện về thời điểm giao hàng. Đây là một tranh chấp phổ biến trong mua bán hàng hóa. Việc giao chậm có thể có rất nhiều nguyên nhân khách quan xảy ra như sự kiện bất khả kháng, hoàn cảnh thay đổi,...
(3) Các bên vi phạm các thoả thuận về điều kiện giao nhận;
Hợp đồng mua bán hàng hóa sẽ không thể thiếu được điều khoản về điều kiện giao nhận hàng. Việc các bên vi phạm các điều kiện giao nhận cũng có thể dẫn đến tranh chấp. Ví dụ: Công ty H và công ty E thỏa thuận về việc khi bên H giao hàng đến, công ty E phải dọn kho để công ty H xếp hàng vào. Tuy nhiên, khi H giao hàng thì E lại không dọn kho để H xếp hàng hóa dẫn đến 2 bên tranh chấp.
(4) Bên mua vi phạm nghĩa vụ thanh toán;
Đây là nội dung tranh chấp phổ biến trong hợp đồng mua bán mua bán hàng hóa, khi bên mua không tiến hành thanh toán trong thời hạn đã thỏa thuận với bên bán, hoặc thanh toán chậm dẫn đến thiệt hại cho bên bán. Trường hợp này ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi các bên và thường khó có thể giải quyết bằng thỏa thuận.
(5) Bồi thường thiệt hại do vi phạm hợp đồng
Bồi thường thiệt hại hợp đồng xảy ra khi các bên vi phạm các điều khoản của hợp đồng mua bán hàng hóa tuy nhiên lại không thực hiện các chế tài về phạt vi phạm đã thỏa thuận trong hợp đồng dẫn đến thiệt hại, thậm chí liên đới tới bên thứ ba.
Tại Việt Nam, tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hoá phần lớn xảy ra do bên mua vi phạm nghĩa vụ thanh toán. Việc chậm thực hiện nghĩa vụ thanh toán có thể do rất nhiều lý do khác nhau, nhưng đều sẽ ảnh hưởng tới quyền lợi và nghĩa vụ của các bên, bên mua có thể bị áp dụng các chế tài mà hai bên đã thoả thuận. Trong trường hợp xảy ra tranh chấp, các bên có thể lựa chọn các phương thức giải quyết tranh chấp để tránh những tổn thất cho cả hai bên.
Có thể bạn quan tâm: Mẫu hợp đồng mua bán hàng hóa đơn giản mới nhất
Theo quy định của Luật Thương mại năm 2005 định về các hình thức giải quyết tranh chấp. Các bên có thể lựa chọn một trong các phương thức giải quyết tranh chấp như sau:
Thương lượng giữa các bên
Phương thức giải quyết thương lượng do các bên tự thỏa thuận được đông đảo các bên khi có tranh chấp xảy ra lựa chọn nhưng kết quả giải quyết cũng do hai bên quyết định nên đôi khi không đảm bảo các thoả thuận được thực hiện.
Hoà giải giữa các bên do một cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân được các bên thỏa thuận chọn làm trung gian hoà giải.
Một trong những ưu điểm nổi bật khi lựa chọn phương thức này là các bên sẽ không bị gò bó, tiết kiệm về thời gian và chi phí bởi thủ tục hòa giải được tiến hành nhanh gọn và thời gian giải quyết tranh chấp bằng hoà giải chủ yếu phụ thuộc vào thoả thuận giữa các bên tranh chấp với hoà giải viên.
Các bên nên mời luật sư có kinh nghiệm tham gia. Với tư cách trung gian, Luật sư phân tích đúng, sai, ưu nhược điểm nếu các bên tiếp tục tranh chấp hoặc khởi kiện. Khi đạt được thỏa thuận, Luật sư sẽ soạn thảo văn bản thỏa thuận chặt chẽ làm căn cứ để các bên tiếp tục thực hiện.
Giải quyết tại Toà án
Trong trường hợp không thể thương lượng, hoà giải được, một trong các bên có thể khởi kiện ra Toà án nhân dân có thẩm quyền để giải quyết. Trình tự, thủ tục tuân theo quy định tại Bộ Luật Tố tụng dân sự năm 2015.
Phương thức này có ưu điểm là thủ tục chặt chẽ, mang tính quyền lực nhà nước, có giá trị thi hành cao. Tuy nhiên, khi lựa chọn phương thức này, các bên tham gia cũng cần cân nhắc. Do chính vì thủ tục chặt chẽ nên thường tốn rất nhiều thời gian và chi phí. Ngoài ra, tính công khai nên có thể không đảm bảo được các bí mật kinh doanh, gây rủi ro lớn.
Giải quyết bằng Trọng tài
Ngoài các phương thức trên, các bên còn có thể giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hoá bằng phương thức Trọng tài. Phương thức này được tiến hành theo các quy định của pháp luật về trọng tài thương mại. Khi giải quyết Tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa tại Trọng tài thương mại có ưu điểm hơn so với Tòa án đó chính là tính bảo mật thông tin. Hơn nữa, do theo nguyên tắc các bên được tự thỏa thuận nên phương thức trọng tài phù hợp cho doanh nghiệp về thời gian, chi phí và sự thoải mái. Doanh nghiệp được thỏa thuận về thời gian, địa điểm, trọng tài viên phù hợp, ngôn ngữ, luật giải quyết tranh chấp…Khi giải quyết bằng phương thức Trọng tài thì có tính thi hành cao do quá trình giải quyết tranh chấp trọng tài có một cấp xét xử và “Phán quyết trọng tài là chung thẩm”.
TVQuản trị viênQuản trị viên
Xin chào quý khách. Quý khách hãy để lại bình luận, chúng tôi sẽ phản hồi sớm