Phân biệt truy tố và khởi tố trong tố tụng hình sự

Cả hai giai đoạn truy tố và khởi tố đều là hai giai đoạn căn bản và vô cùng quan trọng trong các giai đoạn tố tụng hình sự và cũng dễ gây nhầm lẫn cho bạn đọc. Do đó, bài viết này sẽ nêu ra những điểm khác nhau giữa hai giai đoạn truy tố và khởi tố để các bạn có thể phân biệt được hai giai đoạn này với nhau.

Công ty Luật TNHH Everest - Tổng đài tư vấn pháp luật (24/7): 1900.6198

Khái niệm truy tố và khởi tố

Khái niệm truy tố: Truy tố là một trong những giai đoạn vô cùng quan trọng của tố tụng hình sự, trong giai đoạn truy tố Viện kiểm sát thực hiện các hoạt động cần thiết để truy tố bị can ra trước toà án theo bản cáo trạng để xét xử hoặc ra những quyết định tố tụng khác để giải quyết vụ án hình sự.

Khái niệm khởi tố: Khởi tố vụ án là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành quyết định khởi tố hình sự đối với vụ việc mà có dấu hiệu của tội phạm hoặc ban hành quyết định khởi tố bị can khi đã xác định được người hoặc pháp nhân đã thực hiện tội phạm đó.

Xem thêm bài viết tại: Truy tố là gì

Phân biệt truy tố và khởi tố

• Về cơ sở pháp lý: giai đoạn truy tố được quy định từ Điều 236 đến Điều 242 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 còn giai đoạn khởi tố được quy định từ Điều Điều 143 đến Điều 162 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015.
• Về thẩm quyền: Cơ quan có thẩm quyền truy tố là Viện kiểm sát, và Viện kiểm sát cấp nào thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra thì Viện kiểm sát cấp đó có thẩm quyền truy tố. Thẩm quyền truy tố của Viện kiểm sát được xác định theo thẩm quyền xét xử của Tòa án đối với vụ án, ví dụ như một vụ án thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân cấp huyện thì Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện sẽ có thẩm quyền truy tố. Đối với thẩm quyền khởi tố thì cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Hội đồng xét xử hay các cơ quan của Bộ đội biên phòng, Hải quan, Kiểm lâm, lực lượng Cảnh sát biển, Kiểm ngư, cơ quan khác trong Công an nhân dân, Quân đội nhân dân sẽ được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra.
• Về thời điểm thực hiện thì thời điểm truy tố là khi sau khi cơ quan điều tra hoàn thành xong bản kết luận điều tra và bản đề nghị truy tố bị can rồi gửi cùng hồ sơ vụ án cho Viện kiểm sát cùng cấp để xem xét ra một trong các quyết định như quyết định truy tố bị can ra trước Tòa án, quyết định trả hồ sơ về cho cơ quan điều tra để điều tra thêm hay quyết định đình chỉ, tạm đình chỉ vụ án. Còn thời điểm khởi tố là khi xác định được vụ án có dấu hiệu của tội phạm thì cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ ra quyết định khởi tố vụ án còn khi xác định được người hay pháp nhân thực hiện tội phạm thì cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ ra quyết định khởi tố bị can
• Về thời hạn ra quyết định truy tố thì không quá 30 ngày đối với tội phạm ít nghiêm trọng và tội phạm nghiêm trọng hay không quá 45 ngày đối với tội phạm rất nghiêm trọng và không quá 60 ngày đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Về thời hạn quyết định khởi tố là 20 ngày kể từ ngày nhận được tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố. Trong trường hợp vụ việc bị tố giác, tin báo về tội phạm hoặc kiến nghị khởi tố mà có nhiều tình tiết phức tạp hoặc phải kiểm tra, xác minh tại nhiều địa điểm thì thời hạn giải quyết tố giác, tin báo, kiến nghị khởi tố có thể kéo dài nhưng không quá 02 tháng. Còn trong trường hợp chưa thể kết thúc việc kiểm tra, xác minh trong thời hạn quy định thì Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp hoặc Viện trưởng Viện kiểm sát có thẩm quyền có thể gia hạn một lần nhưng không quá 02 tháng.
• Về công việc thực hiện: Đối với hoạt động truy tố thì Viện kiểm sát sẽ thực hiện các hoạt động cần thiết nhằm đánh giá các tài liệu của vụ án hình sự do Cơ quan điều tra chuyển đến một cách toàn diện, khách quan, để xác định các cơ sở pháp lý để ra quyết định phù hợp như quyết định truy tố bị can hay quyết định trả hồ sơ về cho cơ quan điều tra bổ sung. Đối với hoạt động khởi tố thì Cơ quan nhà nước có thẩm quyền tiến hành điều tra và xác định xem có xuất hiện các dấu hiệu của tội phạm vụ án hay không
• Về kết quả: Đối với giai đoạn truy tố, Viện kiểm sát sẽ ra một trong các quyết định như sau: thứ nhất là truy tố bị can ra trước Tòa án theo bản cáo trạng; thứ hai là trả hồ sơ để yêu cầu cơ quan điều tra bổ sung trong trường hợp còn thiếu các chứng cứ, tài liệu quan trọng để giải quyết vụ án; hoặc đình chỉ, tạm đình chỉ vụ án. Còn đối với giai đoạn khởi tố thì Cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ ban hành một trong các quyết định như sau: khởi tố vụ án hình sự hay không khởi tố vụ án hình sự hoặc quyết định tạm đình chỉ giaỉ quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố.

Qua bài viết này, bạn đọc đã có cái nhìn tổng quan hơn về hai giai đoạn khởi tố và truy tố này. Tóm lại giai đoạn truy tố là giai đoạn diễn ra sau giai đoạn khởi tố. Giai đoạn khởi tố là giai đoạn mà khi phát hiện vụ án có dấu hiệu tội phạm thì cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ ra quyết định khởi tố vụ án còn khi xác định được bị can thì sẽ ra quyết định khởi tố bị can còn giai đoạn truy tố là giai đoạn mà Viện kiểm sát sẽ xem xét để ra quyết định xem có truy tố bị can hay không.

Xem thêm bài viết tại: Luật hình sự mới nhất

Khuyến nghị của Công ty Luật TNHH Everest:

• Bài viết trong được luật sư, chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest thực hiện nhằm mục đích nghiên cứu khoa học hoặc phổ biến kiến thức pháp luật, hoàn toàn không nhằm mục đích thương mại.
• Bài viết có sử dụng những kiến thức hoặc ý kiến của các chuyên gia được trích dẫn từ nguồn đáng tin cậy. Tại thời điểm trích dẫn những nội dung này, chúng tôi đồng ý với quan điểm của tác giả. Tuy nhiên, quý Vị chỉ nên coi đây là những thông tin tham khảo, bởi nó có thể chỉ là quan điểm cá nhân người viết.
• Trường hợp cần giải đáp thắc mắc về vấn đề có liên quan, hoặc cần ý kiến pháp lý cho vụ việc cụ thể, Quý vị vui lòng liên hệ với chuyên gia, luật sư của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật: 1900 6198, E-mail: info@everest.org.vn